Elektronisch afval stapelt zich op in Zimbabwe

"Het probleem loopt uit de hand als er niets gebeurt", zegt Steady Kangata van het EMA. Volgens hem zijn individuen, informele bedrijven en grote bedrijven verantwoordelijk het dumpen van oude tv's, radio's, computers en magnetrons. Dergelijke apparaten bevatten schadelijke stoffen zoals kwik, lood en andere stoffen die bij inname of inhaleren schadelijk zijn voor de gezondheid en onder meer kanker kunnen verzoorzaken.

"Een deel van het elektronisch afval is licht ontvlambaar en radioactief. Het bevat elementen die invloed kunnen hebben op de voortplanting en het zenuwstelsel. Dergelijke stoffen hopen zich op in de ondergrond en zijn dus een gevaar voor het milieu", zegt Kangata.

Consumentisme

Terwijl het consumentisme toeneemt in het Afrikaanse land, zijn er nog geen goede afvalverwerkingssystemen. Vooral de armen zijn daarvan de dupe. Jairos Zimombe uit Warren Park, iets ten westen van de hoofdstad Harare, heeft geen werk. Maar hij kan net leven van het ophalen en verkopen van plastic en ander afval op de vuilstortplaats Westlea.

De gemeente Harare verbrandt hier onder meer farmaceutisch en medisch afval, zoals thermometers, tandheelkundige producten en injectiespuiten uit ziekenhuizen. Maar op de altijd rokende vuilstort ligt veel meer afval. Elke dag doorzoeken armen dat afval op metaal, plastic, rubber en elektronische onderdelen die verkocht kunnen worden op de markt.

Kangata zegt dat mensen zoals Zimombe constant blootstaan aan elektronisch afval, "maar zich niet realiseren dat dit gevaarlijk is." De 45-jarige Zimombe blijkt er inderdaad van overtuigd dat zijn werk veilig is. "Ik maak me alleen zorgen over de rook. Daar moet ik soms van hoesten. Verder zie ik geen probleem. Waarom zou de gemeente die spullen hier anders dumpen en ons niet waarschuwen?"

Volgens Kangata dient elektronisch afval gescheiden te worden van gewoon afval. In de wet is echter niet duidelijk vastgelegd dat dit een taak van gemeenten is, die bovendien klagen over geldgebrek.

Boetes

De boete voor het illegaal dumpen van afval varieert van 4 tot 3600 euro. Gemeenten en de EMA bepalen die boete op grond van de hoeveelheid illegaal afval en het gevaar ervan voor de volksgezondheid.

Volgens de Gezamenlijke Vereniging voor Inwoners van Harare (CHRA), loopt de gezondheid echter gevaar omdat elektronisch afval niet goed verwerkt wordt. "Gemeenten, bewonersorganisaties, het EMA en milieuexperts zouden samen moeten werken op dit gebied. Ten eerste moeten bewoners bewust gemaakt worden van het feit dat oude elektrische apparaten schadelijk kunnen zijn", zegt Simba Moyo, voorzitter van de CHRA.

Een bewustwordingscampagne zou mogelijk de gezondheid van Zimombe en zijn kinderen kunnen beschermen. Tijdens schoolvakanties helpen zijn twee zoons namelijk ook mee op de vuilstortplaats. En mogelijk worden ze daarbij blootgesteld aan schadelijke stoffen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wijst op haar website op de gevaren daarvan: "Met name kinderen zijn kwetsbaar voor de risico's die blootstelling aan elektronisch afval met zich meebrengt. Zij dienen in het bijzonder beschermd te worden."

Zimombe is echter nog steeds niet overtuigd van het gevaar, hoewel hij toegeeft dat hij vaak last heeft van zeurende hoofdpijn en ademhalingsproblemen. Ook slaapt hij soms slecht. Geld voor doktersbezoek heeft hij echter niet, zegt hij, en al helemaal niet voor een mogelijke behandeling. "Die luxe kan ik mij niet veroorloven. Ik doe dit voor mijn gezin en omdat ik anders geen geld heb. Zo lang ik kan lopen, is het goed en blijf ik hier komen. Als ik ziek word stop ik ermee."