Ecomaffia vergiftigt het zuiden van Italië

Italië produceert jaarlijks bijna 100 miljoen ton afval. Naar schatting een derde daarvan passeert via de maffia. Het begon met bedrijven in Noord-Italië die de maffia betaalden om hun giftig afval te dumpen op vuilnishopen in Campania. De verwaarloosde en slecht gereguleerde afvalsector is aantrekkelijk voor de maffia om geld te verdienen en wit te wassen.

"We klagen dit al twintig jaar aan, zonder gevolg. De regering wou niet luisteren", zegt Antonio Pergolizzi van de organisatie Legambiente, die haar onderzoek naar de "ecomaffia" al startte in 1994.

In 2001 kwam er Italiaanse wetgeving voor het storten van vast afval, maar zonder bepalingen om te controleren of dat wel correct gebeurt. In 2006 werd de wetgeving daarom uitgebreid met 152 nieuwe types van milieumisdrijven, zoals illegale dumping en georganiseerde smokkel van afval.

Maar in 2010 bleken de Italiaanse maatregelen om Napels op te kuisen in strijd met de Europese wetgeving, en werd een inspectieteam ter plaatse gestuurd. Tegen 2012 dreigde de EU met gerechtelijke actie tegen Italië.

Geïnstitutionaliseerd probleem

"De ecomaffia stort nu al het giftig afval in steengroeven, op het land en in het water, zonder naar het milieu om te kijken en met ernstig gevolgen voor de gemeenschap", vertelt Pergolizzi aan een internationaal gezelschap van journalisten die ingegaan zijn op een uitnodiging van de ngo Greenaccord.

Het afvalprobleem in Italië is nu bijna geïnstitutionaliseerd, meent Franco Roberti, die als advocaat zijn pijlen richt op de maffia. "Industrieën vinden het ook goedkoper om de maffia te betalen voor hun afval."

Bovendien werkt de maffia nu ook vaker samen met andere agentschappen die niet met afvalverwerking bezig zijn. "Ze kijken naar bedrijven voor financiering en het witwassen van hun geld. De Italiaanse cleantech-industrie wordt vuiler", zegt Roberti. Zo is bekend dat windmolenparken en andere alternatieve stroomcentrales met maffiageld werden gebouwd.

Legambiente schat dat het illegaal storten van giftig afval op Italiaanse akkers en domeinen goed is voor 26 miljard dollar per jaar, schrijft de Amerikaanse journaliste Christine Macdonald in E Magazine.

Rol van de kerk

Het dumpen van giftig afval in Campania door de maffia is in verband gebracht met kankers en geboorteafwijkingen. In twee decennia tijd is het aantal tumoren bij mannen in de regio met 47 procent gestegen en bij vrouwen met 40 procent, berichtte de BBC.

Eerder deze maanden kwamen tienduizenden mensen op straat in Napels. Sommigen droegen foto's van kinderen die aan kanker zijn gestorven. Ze eisten een onmiddellijke schoonmaak.

Alfonso Cauteruccio, hoofd van Greenaccord, gelooft dat het moreel gezag van de katholieke kerk in Italië een belangrijke rol kan spelen in deze zaak. De aartsbisschop van Napels, kardinaal Sepe, had eerder al tegenover journalisten gezegd dat moedwillige vervuilers niet ter communie mogen gaan.

Ook paus Franciscus had laten verstaan dat journalisten en wetenschappers in deze materie nauwer moeten samenwerken.

De eerste stap is praktische maatregelen treffen, vindt advocaat Roberti. "Er is geen coördinatie tussen de agentschappen die bewijzen leveren. Er is geen geld om corruptie te bestrijden. We moeten ons juridisch systeem hervormen".

De machthebbers treffen hier schuld, stelt Antonio Giordano van het Sbarro-instituut in Philadelphia. "Zij die ervan wisten maar niets hebben gedaan in de voorbije 30 à 40 jaar."