Brazilië wil instroom van Haïtiaanse migranten afremmen

De katholieke hulporganisatie Caritas zegt dat de meeste Haïtiaanse migranten zich in de grensstadjes Tabatinga en Brasiléia bevinden. Daar moeten ze soms tot zes maanden wachten om een humanitair visum te krijgen waarmee ze kunnen werken. De stadjes zijn daar niet echt op voorzien, zeggen hulpverleners.

Volgens de Nationale Bisschoppenconferentie verblijven in Brasiléia, in de noordwestelijke deelstaat Acre, nu al 1250 Haïtianen, het equivalent van 10 procent van de plaatselijke bevolking. De migranten "slapen op het plein of verblijven met zijn tienen in kamers die maar voor drie of vier personen bedoeld zijn", zegt een plaatselijk priester.

Coyotes

De voorbije dagen berichtten de Braziliaanse media ook over mensenhandelaars, de zogeheten coyotes, die voor 2500 tot 5000 dollar (2000 tot 4000 euro) Haïtianen illegaal naar Brazilië brengen, via Ecuador, Colombia, Bolivia en Peru.

De deelstaatregeringen schieten tekort bij het aanbieden van woningen, voedsel en gezondheidszorg, zegt José Magalhaes, adviseur noodsituaties van Caritas. Veel Haïtiaanse vrouwen zijn zwanger, zegt Magalhaes; buitenlandse kinderen die in Brazilië geboren zijn, mogen in het land blijven en kunnen zelfs de Braziliaanse nationaliteit krijgen.

Begin dit jaar is de situatie verslechterd door de aankomst van nog eens vijfhonderd Haïtianen.

Aanzuigeffect

President Dilma Rousseff besliste dinsdag de situatie van wie nu al in het land is te regulariseren. Maar om een aanzuigeffect te vermijden komen er maatregelen om de illegale aankomst van migranten af te remmen. Voortaan reikt alleen de Braziliaanse ambassade in Haïti nog visa uit, met een maximum van honderd per maand.

"De Braziliaanse regering blijft niet onverschillig bij de economische kwetsbaarheid van de Haïtianen, maar wie geen visum heeft zal Brazilië niet kunnen binnenkomen", zegt minister Eduardo Cardozo. Bovendien wordt de controle aan de grenzen met Bolivia en Peru opgevoerd en wordt met die landen en met Ecuador onderhandeld over bijzondere maatregelen. "We moet die illegale migratieroute, het actieterrein van de coyotes, aanpakken", aldus Cardozo.

Magalhaes begrijpt dat de situatie niet eenvoudig is maar vraagt een coherent beleid van de regering. Brazilië moet aanvaarden dat het een populaire bestemming is geworden door zijn economische groei. "Het zou zich niet mogen afsluiten voor deze migranten maar hen net verblijfsfaciliteiten moeten geven." Bovendien heeft Brazilië een humanitaire traditie, zegt de Caritasadviseur.

Aardbeving van 2010

Decennialang zijn Brazilianen naar de Verenigde Staten en Europa getrokken. Nu komen buitenlandse migranten naar Brazilië. De Braziliaanse economie groeit al jaren fors, bovendien zijn grote infrastructuurwerken aan de gang voor de wereldbeker voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016.

De Haïtiaanse diaspora begon na de zware aardbeving van 12 januari 2010. Haïti was toen al een van de armste landen ter wereld. Klassieke bestemmingen zijn Canada, de Verenigde Staten, Frankrijk, de Franse Antillen en de Dominicaanse Republiek.

Steeds meer Haïtianen vinden nu ook de weg naar Brazilië. Niet alleen groeit de economie er fors, sinds 2004 leidt Brazilië ook de VN-vredesmacht in Haïti. "Brazilië maakt al deel uit van het collectieve bewustzijn", zegt socioloog Rubem Cesar Fernandes, directeur van de organisatie Viva Río, die sociale, economische en culturele projecten ontwikkelt in Haïti. Bovendien kwamen er positieve berichten van de eerste Haïtianen die in Brazilië waren gearriveerd.