Cacaoboeren in Ecuador houden adem in voor El Niño

De dreiging komt uit het westen, voor wie langs de evenaar naar de zee kijkt. Het heet El Niño, een terugkerend weerfenomeen dat wordt veroorzaakt door het opwarmen van de oceanen. Het leidt een kwartaal lang tot veel meer regen en droogte dan normaal. Een groot deel van de Ecuadoraanse cacaoproducenten houden er hun adem voor in.

Dure chocolade

Een van deze boeren is Servio Pachard, een cacaoproducent van de vierde generatie. Hij komt oorspronkelijk uit Manabí, het middenwesten van het land. Hier in de oerwouden, waar cacaobomen groeien bij papaja’s, avocado's en andere tropische vruchten, produceert hij zijn biologische chocolade To'ak. Zakentijdschrift Forbes riep zijn chocolade uit tot duurste ter wereld: 260 dollar (240 euro) per vijftig gram.

Ook hij weet dat El Niño komt. "De weersvoorspellingen zeggen dat het net zo wordt als in 1997. Het was de ergste crisis die ik heb meegemaakt. Soms regende het 24 uur aan een stuk door. Er was zo weinig zon dat de planten er niet meer tegen konden, dat was een ernstig probleem voor de producenten. Het herstel heeft ons vijf tot zeven jaar gekost."

Extremen versterkt

Volgens de meteorologen van het Nationaal Instituut voor Meteorologie en Hydrologie, zal er twee keer zo veel regen vallen als gemiddeld, vanaf december tot het einde van het eerste kwartaal van 2016. "2015 is een van de warmste jaren ooit", zegt Raúl Mejía, coördinator van het instituut. "Door de klimaatverandering worden de natuurlijke extremen in de hele wereld versterkt. El Niño dus ook. Als de temperatuur in de komende vijftig jaar nog twee graden meer stijgt, zal het natuurlijke evenwicht instorten."

Men houdt er rekening mee dat El Niño het komende jaar zware gevolgen heeft voor de cacao. Overstromingen tasten de productie aan. Door modderwegen wordt de distributie bemoeilijkt. De Nationale Vereniging van Cacao-exporteurs van Ecuador, Anecacao, schat dat er dit seizoen 40.000 ton cacao verloren zal gaan.

Koude nachten

Extreme fenomenen zoals El Niño zijn niet de enige effecten van klimaatverandering waar de boeren van Manabí mee te maken hebben. Het klimaatprobleem is deel geworden van de dagelijkse boerenroutine, met de temperatuurveranderingen, wisseling in seizoenen en – ook belangrijk – temperatuurvariaties na zonsondergang.

"Cacaopeulen sterven jong doordat de temperaturen 's nachts te laag zijn", legt Pachard uit. "De temperatuur creëert ook een microklimaat waardoor ziektes zich sneller verspreiden." 

Er zijn cacaoboeren die niet geloven dat El Niño komt. Maar anderen, zoals Pachard en met hem ongeveer de helft van de boeren hier, hebben al afvoerkanalen gemaakt om overstromingen tegen te gaan en het water te kunnen beheersen. Te veel vocht kan leiden tot de voor cacao gevreesde heksenbezemziekte.

Pachard discussieert hierover met de boeren in het zadennetwerk waar hij lid van is. Het is zijn taak om bedreigde inheemse plantensoorten te beschermen. Tot op heden hebben ze meer dan tweehonderd soorten vruchten, groenten en granen verzameld.

Zoete cacao

"Al sinds de tijd van mijn overgrootouders telen we de nationale fijne aroma-cacao. Het is de smaak van mijn kindertijd. Het is een speciale variëteit die 17 procent sucrose bevat en daardoor heel herkenbaar is aan zijn zoete smaak." Pachard maakt een peul open en eet de pulp die daarin zit.

"Ook deze variëteit is bedreigd. Veel mensen kiezen liever voor klonen van variëteiten die meer opbrengst geven en resistent zijn tegen ziektes, maar minder van kwaliteit zijn. Maar de mensen bij ons verzetten zich daartegen. Uit onderzoek blijkt dat 100 procent van de cacao hier de nationale cacao is. We vermenigvuldigen deze variëteit en geven het aan de producenten. Het is ons visitekaartje."

Verder ten zuiden van Manabí, in de omgeving van de stad Guayaquil, het economische hart van Ecuador, wonen de telers van de Unie van Cacaoboerenorganisaties van Ecuador. Deze organisatie verenigt meer dan duizend boeren met een biologisch keurmerk. "We gebruiken klonen van fijne aroma-cacao, enten die we hebben gekregen van het Nationale Onderzoeksinstituut INIAP, die resistente variëteiten kruist. We vernieuwen onze plantages om de toekomst van de cacao veilig te stellen en ons voor te bereiden op momenten zoals deze, nu El Niño onderweg is”, zegt de manager van de organisatie, Freddy Cabello.

Op het veld wachten de boeren op El Niño. Een fenomeen dat zich al meer dan een jaar geleden aankondigde, met een westenwind, maar nu snel in volle kracht zal losbarsten.

Zal er in de toekomst nog genoeg chocolade zijn? Dit is artikel 2 van 3 in een reeks die de veranderingen in de wereld van cacao onderzoekt, in een tijd van groeiende vraag en dalend aanbod. Het project is uitgevoerd met steun van het European Journalism Centre (mogelijk gemaakt door de Gates Foundation) en Oxfam Italië.

Artikel 1: Braziliaanse cacao herrijst als feniks uit zijn as.