Legitimering van burgermilities baart Mexicanen zorgen

In de regio Tierra Caliente, in de westelijke deelstaat Michoacán, hebben politie en burgermilities sinds zondag Apatzingán in handen, een bastion van het plaatselijke drugskartel Caballeros Templarios (Tempeliers). Daarbij werd geen schot gelost en werd ook geen kopstuk van het kartel gevangen genomen.

De Autodefensas (Zelfverdedigingsgroepen) de Michoacán voeren al een jaar een strijd tegen het drugskartel. Ze ontstonden een jaar geleden als een reactie op het geweld van het drugskartel. De milities namen in steeds meer dorpen en steden in de regio de controle over.

Vorige maand escaleerde het geweld. Het leger probeerde de burgermilities, die honderden leden tellen, te ontwapenen. Daarbij vielen enkele doden.

Robin Hood

Op 27 januari sloot de regioregering een akkoord met de milities: tienduizend gewapende burgers worden aan de politie toegevoegd. De namen van de militieleden worden niet geregistreerd, hun wapens wel.

Veiligheidsexperts noemen de legitimering van het paramilitaire model gevaarlijk. De overheid "bestrijdt illegaliteit met illegaliteit", zegt onderzoeker Erubiel Tirado van de Ibero-Amerikaanse Universiteit.

Door het akkoord met de burgermilities heeft ze een moderne versie van Chucho el Roto gecreëerd, zegt Tirado. Chucho el Roto was de bijnaam van Jesús Arriaga, een Mexicaanse Robin Hood die in de negentiende eeuw van de rijken stal om de buit aan de armen te geven.

Geval per geval bekijken

Het baart mensenrechtenorganisaties zorgen dat uiteenlopende milities over dezelfde kam geschoren worden. "Men kan geen algemene regel uitvaardigen voor alle zelfverdedigingsgroepen. Men moet geval per geval bekijken", zegt advocate Karla Michelle Salas van de Nationale Vereniging voor Democratische Advocaten.

Volgens Salas tellen de milities ook veel leden die niet gewapend willen blijven en naarmate de overheid haar werk beter doet de wapens willen neerleggen.

Ook de bestuursraad van het inheemse Cherán, een stadje in Michoacán dat 13.000 inwoners telt, bekijkt het akkoord met de burgermilities met argusogen. "Wat ze voorstellen is hen in de politie te integreren maar als we weten de politie al vaak bij misdaden betrokken was, dan kunnen we daar niet veel goeds van verwachten", zegt Trinidad Ramírez, lid van de raad.

Cherán nam in april 2011 de wapens op tegen gewapende criminelen die hun gebied plunderden. De inheemse inwoners zetten het gemeentebestuur af en installeerden een eigen bestuur, gebaseerd op hun inheemse tradities. Sindsdien is het stadje omgeven door barricades die door de eigen bevolking worden bemand.

"Wij gaan de wapens niet neerleggen", zegt Ramírez. "We hebben onze les geleerd, de mensen vergeten niet. Niemand maakt een einde aan de misdaad in Michoacán."