Kleine boeren vragen VN-richtlijnen tegen landroof

Tussen 11 en 14 oktober voert de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) intergouvernementele onderhandelingen over landbeheer.

Na zes jaar besprekingen met regeringen, internationale organisaties en burgergroepen, moeten uit deze sessie vrijwillige richtlijnen rollen over verantwoord beheer van land en andere natuurlijke bronnen. De richtlijnen moeten de rechten van inheemse volken en kleine boeren, vooral vrouwen, op land, visgebieden en bossen verbeteren.

Boerenorganisaties verwachten dat de richtlijnen een instrument kunnen worden om financiële speculatie met land, water en bossen tegen te gaan. Ook moeten ze verhinderen dat natuurlijke hulpbronnen worden overgenomen door bedrijven of andere grote investeerders.

Afgevaardigden van het wereldwijde boerennetwerk La Via Campesina, het International Planning Committee for Food Sovereignty en het Italiaanse Comittee for Food Sovereignty nemen deel aan de onderhandelingen.

De kwestie is belangrijker geworden nu de wereldwijde voedselcrisis en de economische crisis het steeds moeilijker maken voor boeren en kleinschalige producenten om te overleven.

Oeganda

De boeren maken zich echter zorgen over de implementatie van de richtlijnen. "We nemen hier deel aan discussies op hoog niveau, maar uiteindelijk gaat het om de vrouw die afhankelijk is van vis uit het meer en die haar kinderen niet meer te eten kan geven, omdat een groot buitenlands bedrijf de vis uit het meer haalt", zegt Rehema Bavuma, een Oegandese afgevaardigde van het World Forum of Fish Harvesters and Fish Workers.

Bavuma woont aan de oevers van Lake Victoria, in Oeganda. "Gezinnen in de buurt van het meer zijn vanouds afhankelijk van de visvangst. Maar nu mogen ze niet meer vissen, omdat de overheid de rechten verkocht heeft aan grote bedrijven. En die vragen een prijs voor de vis die de bewoners niet kunnen betalen."

"We verwachten dat regeringen strikte richtlijnen goedkeuren die kleine boeren beschermen en voorkomen dat ze slachtoffer worden van particuliere speculanten", zegt Mamadou Ba van de Conseil National de Concertation et de Coopération des Ruraux in Senegal. "De plaatselijke bevolking moet toegang houden tot land, water en bossen."

Voedselzekerheid

Uit een recent verschenen rapport van Oxfam blijkt dat 227 miljoen hectare land, een gebied zo groot als het noordwesten van Europa, verkocht of geleased is. In de meeste gevallen gaat het om internationale investeerders die sinds 2001 grond in Afrika zoeken.  Eerder dit jaar zei de Wereldbank dat het om 56 miljoen hectare 'geroofd' land ging, voornamelijk in Afrika. Deels wordt dit land door Europese en Amerikaanse investeerders gebruikt voor de teelt van gewassen voor biobrandstoffen.

"We willen er zeker van zijn dat regeringen begrijpen welke desastreuze gevolgen landroof heeft", zegt Kalissa Regier, vicevoorzitter van de jongerenafdeling van de Canadese National Farmers Union (NFU) en lid van La Via Campesina.

"In gebieden waar boeren zeker kunnen zijn dat ze hun land behouden, is minder vaak voedselonzekerheid", zegt ze. "Als land eenmaal verloren is gegaan aan investeerders of de overheid, kunnen gezinnen en hun kinderen het nooit meer terugkrijgen."

Regier, die biologisch graan produceert in Canada, zegt dat de gevolgen van de landroof nog honderden jaren zullen doorwerken en dat het niet alleen in het Zuiden gebeurt.

"Landroof manifesteert zich op verschillende manieren, afhankelijk van de sociale en economische structuren in verschillende regio's", zegt Regier. "In Afrika, Azië en Latijns-Amerika leidt het tot armoede, honger en verplaatsing van gemeenschappen. In Noord-Amerika vertrekken veel jongeren van het platteland naar de stad, terwijl tegelijkertijd buitenlanders investeren in landbouwgrond."

Dakar-appel

Volgens Olivier De Schutter, de speciale VN-rapporteur voor het recht op voedsel, kunnen investeringen die schadelijk zijn voor de plaatselijke bevolking, alleen voorkomen worden als eerst de rechten van boeren, vissers en herders worden vastgelegd.

Dinsdag overhandigden afgevaardigden van boerenorganisaties in Rome het Dakar-appel aan de voorzitter van het Comité voor Voedselzekerheid (CFS). Het Dakar-appel is een document dat werd voorbereid tijdens het Wereld Sociaal Forum dat eerder dit jaar in Senegal werd gehouden.

Het appel, dat gesteund wordt door 700 organisaties, roept regeringen op om een einde te maken aan landroof en dringt er bij het CFS op aan om de principes van de Wereldbank op het gebied van verantwoorde landbouwinvesteringen te verwerpen.