Vrouwen trekken naar het Oosten op zoek naar draagmoeders

Nencheva is naar Oekraïne gekomen op zoek naar een draagmoeder. Enkele jaren geleden werd baarmoederkanker bij haar vastgesteld, en ze kan zelf geen kind meer krijgen.

Nencheva behoort tot de groeiende groep vrouwen die naar Oekraïne reizen op zoek naar een draagmoeder. De meeste van die vrouwen komen uit Europa en Noord-Amerika, maar steeds vaker ook uit de Balkan. Kinderloze vrouwen worden er nog scheef bekeken, en de wet verbiedt er draagmoederschap. In Oekraïne is de wetgeving minder streng en is commercieel draagmoederschap toegelaten. Bovendien is de medische infrastructuur er relatief ontwikkeld en zijn de prijzen laag. "We hebben veel patiënten uit de Balkanlanden", zegt een medewerkster van het International Surrogate Motherhood Center (ISMC) in Kharkov, Oekraïne, waar Nencheva op consultatie komt.

Ethisch dilemma

Draagmoederschap is een uitweg voor vrouwen met een kinderwens die niet zwanger kunnen worden en niet willen adopteren. Maar in veel landen bestaan ethische bezwaren, vooral als vrouwen betaald worden om iemand anders' kind te dragen.
Commercieel draagmoederschap is in geen enkel land in de Europese Unie toegelaten. Nederland, België, Denemarken en Griekenland laten de praktijk enkel toe als er niet betaald wordt. Daarom trekken kinderloze vrouwen naar landen als Oekraïne, Rusland, Georgië of Kazachstan, en zelfs naar India.

Oekraïne is het minst strenge land in Europa wat draagmoederschap betreft. Wetsartikel 123.2 bepaalt er dat vrouwen financiële compensatie mogen krijgen, en daar is geen limiet op geplaatst. De wet garandeert de biologische moeder het recht op het kind, zonder adoptieprocedure of gerechtelijke tussenkomst. Het hele proces is geregeld in een contract tussen de biologische moeder, de draagmoeder en een agentschap of ziekenhuis. Daarin staat de draagmoeder alle rechten op het kind af. De geboorteakte vermeldt enkel de namen van de biologische ouders.

Goedkoper

Maar niet alleen de gunstige wetgeving trekt patiënten aan. "De belangrijkste reden... is de prijs", zegt Marina Vasilieva, patiëntencoördinator bij New Life, een draagmoedercentrum in Kiev. Een patiënte betaalt in Oekraïne iets meer dan 20.000 euro. Dat is ongeveer een derde van de prijzen in Amerikaanse staten zoals Florida, Nevada, New Hampshire, Virginia en Californië, waar draagmoederschap is toegelaten. De draagmoeder krijgt ruim een kwart van dat geld, en krijgt ook nog eens zo'n 200 euro per maand van de wensouders.

"De wensouders betalen ook voor de medische kosten tijdens de zwangerschap", zegt Vasilieva. "De modaliteiten zijn hier in Oekraïne behoorlijk goed voor draagmoeders". Toch is een draagmoederschap niet meteen een garantie op rijkdom, omdat de levensduurte in Kiev gevoelig gestegen is. De vrouwen kunnen wel verschillende draagmoederschappen laten opeenvolgen, want de wet bepaalt geen limiet.