VN-klimaatpanel gaat coronacrisis al verwerken in volgende rapporten

Covid-19 heeft wereldwijd al meer dan 200.000 mensen gedood. Het coronavirus is vermoedelijk afkomstig van dieren, misschien vleermuizen, en heeft de eerste mensen geïnfecteerd in het Chinese Wuhan.

De opwarming van de aarde, de stijgende wereldbevolking, pollutie en de vernietiging van natuurgebieden behoren allemaal tot de factoren die het risico op dergelijke zoönotische aandoeningen, die van dieren op mensen overspringen, verhogen.

Risicovolle cocktail

Zoönose werd al genoemd in de wetenschappelijke round-up van het Intergouvernementeel Klimaatpanel (IPCC) in 2013-2014, maar het pandemiepotentieel was toen nog geen aandachtspunt.

Dat zal veranderen in het volgende beoordelingsrapport, dat in verschillende fasen over 2021 en 2022 zal worden gepubliceerd en geldt als de belangrijkste wetenschappelijke gids voor overheidsmaatregelen tegen de opwarming van de aarde. Door de coronacrisis zal elk onderdeel waarschijnlijk met enkele maanden vertraging worden gepubliceerd, zeggen IPCC-wetenschappers.

“Het verjagen van wilde dieren uit hun natuurlijke habitat, dichtbevolkte gebieden en nauwere interacties tussen dieren en mensen ... zijn een risicovolle cocktail”, zei Johan Rockström, directeur van het Onderzoeksinstituut voor Klimaatimpact in Potsdam aan Climate Home News.

In een presentatie naar aanleiding van Earth Day (op 22 april) haalde hij een studie aan die berekende dat 96 procent van alle levende zoogdieren mensen en gedomesticeerde dieren zoals kippen en koeien zijn. De 4 procent overige dieren vallen nog onder de categorie wild.

Antropoceen

Veel onderzoekers zijn van mening dat menselijke activiteit de overweldigende kracht is achter de veranderingen die de aarde meemaakt. Ze spreken over een nieuw geologisch tijdperk, het Antropoceen, gebaseerd op het Griekse woord ‘anthropos’ of ‘mens’. Het zou het huidige Holoceen opvolgen, dat aan het einde van de laatste ijstijd begon, ongeveer 11.700 jaar geleden.

“Ook dit is een uiting van het Antropoceen”, zei Rockström over de coronaviruspandemie.

IPCC-wetenschappers stellen dat het dringend tijd is om uit te zoeken hoe sterk de mens de planeet kan beïnvloeden voordat ecosystemen instorten, zoals we dat al zien bij de tropische koraalriffen die verbleken en afsterven.

Uiterste limieten van de aarde

“Mensen zijn de natuurlijke hulpbronnen en de wereld tot het uiterste aan het uitbuiten. Het is erg belangrijk om een goed zicht te krijgen op de uiterste limieten. Het is een kwestie van overleven”, zegt Hans-Otto Pörtner van het Alfred Wegener-instituut en covoorzitter van de IPCC-werkgroep over de effecten van klimaatverandering.

Nog voor de uitbraak van het coronavirus stond er voor het IPCC al een bijeenkomst op de planning om de verbanden tussen klimaatverandering en biodiversiteit te onderzoeken. De eerste gezamenlijke workshop met het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), was gepland in mei.

Dat evenement zal ook enkele maanden worden uitgesteld, zegt Pörtner. Veel wetenschappers willen nu de verbanden tussen biodiversiteit, klimaatverandering en het coronavirus onderzoeken. De eerste bevindingen daarover zullen in het volgende IPCC-rapport worden opgenomen.

Corona en klimaat

“Er zijn overeenkomsten tussen de coronacrisis en de klimaatcrisis wat betreft de behoefte aan wetenschappelijk onderbouwd beleid - je ziet dezelfde politici falen in beide crises”, zegt Pörtner. “We hebben beleidsmakers nodig die de risico’s voldoende weten in te schatten.”

Hij weigert echter om er regeringen uit te kiezen voor kritiek. Ook de andere IPCC-wetenschappers die voor dit artikel werden geraadpleegd, zeggen dat ze hun persoonlijke mening geven, niet per se die van het IPCC.

Volgens covoorzitter Valérie Masson-Delmotte, klimatoloog van het Laboratorium voor Klimaat- en Milieuwetenschappen in Gif-sur-Yvette in Frankrijk, zal de publicatie van het eerste deel van het volgende IPCC-rapport waarschijnlijk met ongeveer 3 maanden (vanaf april 2021) worden vertraagd.

Geen toegang tot laboratoria

Ze heeft lof voor de IPCC-wetenschappers – hun werk levert prestige op, maar ze worden er niet voor betaald – die doorgaan met hun onderzoeken ondanks het feit dat ze geen toegang hebben tot laboratoria en minder veldwerk kunnen doen omdat landen zijn afgesloten. Met name de wetenschappers in ontwikkelingslanden kampen met extra stress door zwakke internetverbindingen.

Volgens Masson-Delmotte moet de wereld manieren blijven vinden om de toekomst te plannen, zelfs als er “diepe onzekerheid” heerst. “Een heel duidelijke les uit de pandemie is dat we wereldwijd mislukt zijn om ons voor te bereiden op een bekend risico als een virus en op het beheersen ervan”, zegt ze.

Uitstoot

Het antwoord op de pandemie kan volgens haar ook informatie opleveren over de inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Verwacht wordt immers dat de uitstoot dit jaar met ongeveer 6 procent zal dalen, omdat niet-essentieel werk en reizen worden opgeschort om de verspreiding van covid-19 te vertragen.

De VN schatten dat de emissies de komende tien jaar met 7,6 procent per jaar moeten dalen om de stijging van de temperatuur niet hoger dan 1,5 graden Celsius boven de pre-industriële tijd te laten uitkomen, de strengere versie van de doelstelling in het Klimaatakkoord van Parijs van 2015.

“Er zijn onderzoekers die de atmosferische omstandigheden deze periode nauwlettend opvolgen”, zegt Masson-Delmotte. Volgens haar zullen de vroege bevindingen over de impact van het coronavirus op de uitstoot van CO2 worden opgenomen in het volgende IPCC-rapport.

Financiële crisis van 2008-09

Een grote vraag is in hoeverre de emissies zich zullen herstellen na de huidige economische vertraging. Ze stegen in 2010 met bijna 6 procent na een kleine dip tijdens de financiële crisis van 2008-09.

Masson-Delmotte en Pörtner zeggen beiden dat het huidige opzet van het IPCC-rapport flexibel genoeg is om rekening te kunnen houden met het coronavirus, en zonder grote aanpassingen aan te brengen aan de invalshoek, want dat zou aanleiding geven tot complexe onderhandelingen met overheden.

Bron: Climate Home News