Uitbraken van hondsdolheid gelinkt aan ontbossing

Costa Rica is wereldkampioen bosbescherming: zowat een kwart van de oppervlakte is er beschermd. Maar in sommige gebieden kent het land nog een hoge mate van ontbossing, vooral voor de landbouw. In die gebieden onderzochten Amerikaanse wetenschappers de link met uitbraken van hondsdolheid.

“Een gezond tropisch bos kent een fenomenale diversiteit – niet alleen onder planten en zoogdieren zoals apen en vleermuizen, maar ook onder micro-organismen”, zegt hoogleraar Epidemiologie Thomas Gillespie. “Als je delen van een bos vernietigt, gaat de diversiteit achteruit en kan de dynamiek van de ziekteoverdracht veranderen en leiden tot de opkomst van nieuwe ziekteverwekkers.”

Hondsdolheid is een virusziekte die meestal wordt overgedragen door de beet van een besmet zoogdier. Vaccinatiecampagnes blijken grotendeels effectief, maar het virus duikt steeds opnieuw op in de veestapel, met name door de verspreiding via vampiervleermuizen die zich voeden met het bloed van de dieren.

Ontbossing verhoogt risico

De onderzoekers vergeleken informatie over de uitbraken van de ziekte met gegevens over de ontbossing in het land. Daaruit blijkt een verband tussen de locatie van de uitbraken en ontbossing. Met elke kilometer afstand tot het bos verhoogde de kans op een uitbraak met 4 procent.

“We vonden de grootste kans op uitbraken van hondsdolheid in de provincie Puntarenas in het zuiden, wat erop wijst dat er behoefte is aan lokale, preventieve interventies in die regio om te voorkomen dat de hondsdolheid opnieuw de kop opsteekt onder mensen”, zegt Julie Clennon, eco-epidemioloog en medeauteur van de studie.

Niet enkel hondsdolheid

Een groeiend aantal onderzoeken koppelt de vernietiging van tropische bossen aan ziekten die opnieuw opduiken, zegt Gillespie. Hij wijst onder meer op de terugkeer van hanta-virussen in het Amazonegebied, die verband houden met de productie van sojabonen, en het Lassa-virus in West-Afrika, gekoppeld aan de palmolieproductie.

Eerdere studies hebben ook al veranderingen in de voedingsvoorkeuren aangetoond in vampiervleermuizen als gevolg van veranderingen in het landgebruik. Daardoor veranderen ook de microbiële gemeenschappen in hun darmen en hun immuunsysteem. Dit maakt dat de dieren mogelijk gevoeliger worden voor ziekteverwekkers, die ze ook sneller verspreiden, denken de wetenschappers.