Sterven voor een beter leven: hoe de Rohingya hun leven riskeren om naar Maleisië te vluchten

Vorige week zijn zo’n 400 uitgehongerde Rohingya gered voor de kust van Bangladesh, na een tocht op zee van twee maanden. Minstens 32 anderen zijn onderweg gestorven. Het is onduidelijk of de vluchtelingen uit hun land van oorsprong Myanmar kwamen, of uit de vluchtelingenkampen in Bangladesh, waar meer dan een miljoen Rohingya-moslims leven die zijn gevlucht voor het geweld in Myanmar. Dit is lang niet de eerste poging van Rohingya om Maleisië te bereiken, en ook niet de laatste.

Hoewel er geen officiële cijfers zijn over de toestroom van Rohingya-vluchtelingen, schatten lokale misdaadjournalisten in Bangladesh dat het over duizenden mensen per maand gaat. “Er zitten gemiddeld 350 mensen in elke boot die vanuit Cox’s Bazar vertrekt, en per maand zijn dat er zeker zes à zeven. Zo’n 1500 tot 2000 mensen worden elke maand naar Maleisië gesmokkeld,” zegt een reporter uit Bangladesh, die liever anoniem wil blijven. De lijst van catastrofes is dan ook lang. Op 11 februari verdronken 15 vluchtelingen, 11 vrouwen en 4 kinderen, toen in de Baai van Bengalen een overbevolkte vissersboot zonk, die illegaal een honderdtal Rohingya naar Maleisië vervoerde. Er werden 72 Rohingya en 3 vermoedelijke smokkelaars gered. Op 10 maart redde de politie in de havenstad Cox’s Bazar 15 Rohingya die op het punt stonden te vertrekken naar Maleisië, uit de handen van mensenhandelaars.

Geen rechten

De Rohingya zijn een van de meest vervolgde minderheden ter wereld. In hun land van oorsprong, Myanmar, worden ze niet erkend als staatsburgers. Ze hebben er geen burgerrechten, geen bewegingsvrijheid, geen recht op onderwijs noch op werk als ambtenaar.  In 2017 zijn meer dan 750.000 Rohingya gevlucht naar buurland Bangladesh tijdens de militaire aanvallen, die de Verenigde Naties achteraf bestempelden als een poging tot genocide. Op dat moment waren er al enkele honderdduizenden Rohingya vluchtelingen in Bangladesh, die al voor deze massale exodus waren vertrokken.

Sommige Rohingya die in kampen leven in Cox ‘s Bazar hebben geprobeerd de illegale oversteek te maken naar Maleisië, in de hoop op een inkomen en een beter leven. Veel van de zogenaamde aangeboden ‘kansen op werk’ blijken achteraf oplichterij door mensenhandelaars. Een bende mensensmokkelaars gebaseerd in Maleisië lokt Rohingya-jongeren en meisjes naar het Zuid-Aziatische land, in samenwerking met lokale mensenhandelaars die de vluchtelingenkampen afspeuren op zoek naar gewillige slachtoffers.

“Ze kiezen er de mooiste meisjes uit om te verhandelen,” zegt Nurul Islam Majumder, politie-inspecteur in het Ukhiya politiekantoor in Cox’s Bazar. “De smokkelaars bellen hun doelwitten dan vanuit Maleisië en overhalen ze om de overtocht naar Maleisië te maken, voor een job of voor een huwelijk. Ze brengen hun slachtoffers naar de kust langs een welbepaalde route en laten ze aan boord gaan van bootjes.”

In de val gelokt

Eén van de jonge vrouwen die de overtocht wilde wagen om te trouwen met een Maleisiër, is de zestienjarige Mukarrama. Ze woonde met haar familie in Bangladesh in het Kutopalong vluchtelingenkamp in Cox’s Bazar. De lokale autoriteiten ontdekten haar en haar lotgenoten voor het zover kwam en brachten haar terug naar het kamp. Haar avontuur begon met een telefoontje in 2019, toen een man die zich Jubair noemde, zei dat hij met haar wilde trouwen. Hij beweerde dat hij ook Rohingya was maar in Maleisië woonde. Noch Mukarrama noch haar familie hadden door dat ze in de val werd gelokt door een smokkelaarsbende. Sinds de vlucht van het gezin uit hun thuisland Myanmar, wonen ze met z’n vijven in één kamer zonder basisvoorzieningen. Hun zelfgebouwde hut staat op een helling en kan elk moment vernield worden door de aardverschuivingen die de moesson elk jaar veroorzaakt.

“Met toestemming van mijn ouders had ik vorig jaar al telefonisch ja gezegd aan Jubair,” vertelt Mukarrama. Sindsdien wilde ze absoluut naar Maleisië, om bij haar echtgenoot te zijn. Op 9 maart belde Jubair haar en zei dat een man haar zou bellen en helpen om in Maleisië te geraken. “Er belde inderdaad iemand de volgende dag. Hij vroeg me om meteen naar de poort van het vluchtelingenkamp te komen, en nam me mee in een auto-riksja met nog twee Rohingya-meisjes en twee jongens. Hij bracht ons naar de jungle aan de kust van Cox’s Bazar, waar we met een houten boot de oversteek over de ruwe zee zouden wagen. Een groep mannen kwam ons halen in de jungle en net voor we aan boord zouden gaan, kwam de politie tussenbeide”.

Mukarrama heeft geluk gehad. Lokale tussenpersonen brengen de jongeren die ze willen oversmokkelen naar verlaten plekken aan de kust. Vaak worden de slachtoffers geconfronteerd met geweld en afpersing, zo getuigt een ander slachtoffer van een smokkeltocht: “Voor ze ons die nacht aan boord lieten gaan, probeerden de mannen ons te verkrachten op een verlaten plek. We zijn beginnen gillen en gelukkig hebben lokale mensen ons kunnen redden toen ze ons hoorden schreeuwen. Ze brachten ons naar de politie.”

Afpersing en prostitutie

“Wanneer de vluchtelingen aankomen in Maleisië, vragen de smokkelaars losgeld aan de familieleden van hun slachtoffers. Als de families die som niet kunnen betalen, worden de vrouwen verhandeld voor prostitutie in het buitenland,” stelt de Bengalese misdaadreporter Mahmudul Haque Babul. Volgens het Global Sustainability Network (GSN) blijft mensenhandel een probleem op wereldschaal, aangezien er veel geld verdiend kan worden met de uitbuiting van mensen door anderen, in alle sectoren en op alle niveaus.

Ook Rasheda Begum (19) viel ten prooi aan mensenhandel. Ze trouwde met een medevluchteling, Mohammed Ilias toen ze 15 jaar was. Kort daarna vertrok haar man en stak illegaal de zee over in een boot naar Maleisië. “Sindsdien zijn we niet meer samen geweest en daarom wilde ik naar mijn echtgenoot toe,” zegt Begum. Ze herinnert zich de trieste tijd toen het leger van Myanmar hun huizen in brand stak en de Rohinya in de kuststaat Rakhine doodde. ”Ik heb niets meer in mijn leven. Ze zeiden me dat ze me konden helpen om naar Maleisië te gaan.” De poging tot oversteek werd verijdeld door de politie en Rasheda Begum keerde terug naar Cox’s Bazar.

Meer middelen

Volgens de officiële statistieken zijn in 2020 vijf gevallen van mensensmokkel genoteerd in het lokale politiekantoor Ukhiya van de kuststad Cox’s Bazaar. De politie doet haar best om mensenhandel te verhinderen, maar heeft daartoe niet genoeg middelen. “Als de autoriteiten geen hekkens rond de Rohingya-kampen zetten, is het heel moeilijk om mensenhandel te voorkomen” zegt Majumder, politie-inspecteur in het Ukhiya politiekantoor in Cox’s Bazar. “We hebben slechts 300 à 400 agenten die de vluchtelingenkampen bewaken. We kunnen onmogelijk iedereen in het oog houden die in de val wordt gelokt door mensensmokkelaars”.

Het Vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties (UNHCR) tracht, in samenwerking met de overheid van Bangladesh, meer alertheid en bewustzijn te creëren bij de vluchtelingen en de lokale bewoners wat betreft de gevaren van mensensmokkel. In een verklaring stellen de Verenigde Naties ook dat er meer middelen nodig zijn om de wet te handhaven en smokkelaars aan te pakken, en dat er meer steun nodig is voor de slachtoffers van mensenhandel.