Schandaalgeur rond toeristische Sfinxroute

"Op een ochtend kwam iemand van de regering ons vertellen dat we weg moesten", zegt Mohamed Said. "Ze zeiden dat we ons [compensatie]geld bij de bank konden ophalen. Toen we vroegen waar we met dit kleine bedrag aan een huis konden komen, zei de man: 'Hier in elk geval niet'."

Said gooide zich op de dag van de sloop nog heldhaftig voor de grote sloophamers, maar het mocht niet baten. Aan het eind van de dag was er alleen nog een hoop gruis over van het huis met twee verdiepingen, dat zijn grootvader nog had gebouwd.

Gedwongen

Said, medewerker bij een souvenirwinkel, is een van de duizenden inwoners van Luxor die uit hun huis zijn gezet om plaats te maken voor een gigantisch openluchtmuseum waar een duizelingwekkend staal van overblijfselen uit de Oudheid te bezichtigen zal zijn. De kern van het plan is de blootlegging van de 2,7 kilometer lange Sfinxroute, de weg die de tempels in Luxor en Karnak met elkaar verbond. De oude processieweg werd gebouwd door farao Amenhotep III, bijna 3500 jaar geleden, en kreeg zijn huidige vorm onder Nectanebo I, in de vierde eeuw voor Christus.

Meer dan 1300 stenen sfinxen staan langs de geplaveide weg, die in de loop der eeuwen was verdwenen onder slib, huizen, kerken, moskeeën en akkers. Zes jaar geleden begonnen de opgravingen onder leiding van Samir Farrag, een voormalige generaal die in deze contreien meer werd gevreesd dan Moebarak zelf. Hij was tot april de gouverneur van Luxor en liet zich voorstaan op zijn militaire efficiëntie.

Farrag vertelde vorig jaar nog aan IPS dat de regering een "genereus" bedrag van 4 miljoen euro had bestemd als compensatie voor 800 families die hun huis waren kwijtgeraakt. "We geven ze de keus: een nieuwe flat of 75.000 pond (9000 euro)", zei hij toen. "De nieuwe flats komen op 200 meter afstand van hun oude huis."

Voormalige bewoners betwisten de cijfers. Volgens sommigen zijn er meer dan zesduizend gebouwen gesloopt. "Wij hebben maar de helft van het beloofde geld gekregen", zegt Mohamed Eid. "Maar zelfs het tienvoudige was niet genoeg geweest voor een nieuw huis. We huren nu een flatje tot het geld op is. Wat we daarna doen, weet alleen God."

Klein en afgelegen

Volgens Ahmed Elsayed, een souvenirverkoper, waren de compensatieflats niet dichtbij de oude woningen en waren ze bovendien heel erg klein. Veel flats bevinden zich in ver afgelegen districten zoals Nieuw Tiba, een armenwijk vijftien kilometer buiten Luxor. "Er is geen openbaar vervoer, dus nu breng ik de nacht meestal door in het huis van mijn neef (in het stadscentrum)."

Lokale activisten zeggen dat het project ruikt naar vriendjespolitiek en dat de regering de geconfisceerde, waardevolle grond heeft verpatst aan ontwikkelaars die banden hadden met Farrag. Die staat op dit moment terecht voor een andere corruptiezaak en kan niet worden bereikt voor commentaar.

De autoriteiten benadrukken de enorme schatten die zijn opgegraven, zoals oude kapellen, een Romeinse wijnfabriek en 900 sfinxen. Die zouden veel toeristen gaan trekken, geld opleveren en banen creëren voor de bevolking. Veel archeologen zijn echter kritisch. Ze beweren dat er in de haast tientallen historische gebouwen zijn vernield en wetenschappelijk onderzoek is genegeerd. De Unesco, die veel geld in het project heeft gestoken, laakte het gebruik van bulldozers bij het opgraven van de sfinxen, en sommige medewerkers van de organisatie hebben hun ongenoegen geuit over het ontstaan van een soort Egyptisch Disneyland.

Op de afronding moeten de bewoners van Luxor nog wachten. Het project ligt stil sinds de val van Moebarak. Said Galal, een loodgieter bij een toeristenrestaurant die eerst tegen het project was, hoopt dat het nu snel wordt afgerond. "De meeste mensen hier leven van toerisme. Wat de regering heeft gedaan was verkeerd, maar kan niet meer ongedaan worden gemaakt. We hopen dat er maar veel toeristen op af komen."