Nieuwe VN-baas krijgt meteen Syrië, vluchtelingen en klimaat op het bord

De informele stemming in de Veiligheidsraad gisteren (woensdag) bracht de voormalige Portugese premier Antonio Guterres naar voren als de favoriete kandidaat om Ban Ki-moon vanaf 2017 op te volgen als de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Morgen volgt de definitieve stemming waarna hij zal worden voorgedragen aan de 193 leden van de Algemene Vergadering van de VN.

Favoriet

"We hebben een duidelijke favoriet en zijn naam is Antonio Guterres", zei Vitaly Tsjoerkin, de Russische vertegenwoordiger van de VN en voorzitter van de Veiligheidsraad, terwijl hij werd geflankeerd door de overige veertien leden.

Het optreden straalde grote eenheid uit. Het kwam echter op een moment van enorme diplomatieke verdeeldheid sinds de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Kerry, begin deze week aankondigde dat Washington en het Kremlin de vredesgesprekken over Syrië opschorten zolang Rusland het Syrische regime van president Assad blijft helpen met bombardementen in Aleppo.

Het conflict in Syrië is slechts een van de vele uitdagingen waar de nieuwe VN- secretaris-generaal, 's wereld belangrijkste topdiplomaat, mee te maken zal krijgen.

Topdiplomaat

Ook al waren sommigen teleurgesteld dat er geen geschiedenis zal worden geschreven door de aanstelling van een eerste vrouwelijke VN-secretaris-generaal of een eerste Oost-Europeaan, toch is volgens velen Guterres wat diplomatie betreft de meest geschikte kandidaat. Dat heeft hij ook bewezen tijdens de selectieprocedure die als een van de meest open en transparante in de geschiedenis van de VN wordt omschreven.

Guterres was premier van Portugal van 1995 tot 2002 en later Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen bij de VN, van 2005 tot 2015, een periode waarin het aantal vluchtelingen steeg tot het hoogste niveau sinds WOII.

Guterres is de vierde Europeaan voor deze baan - al was dat al van in 1981 geleden-, wat aantoont dat Europa, met slechts iets meer dan tien procent van de wereldbevolking, een belangrijke positie inneemt inzake globaal beleid.

"Ik denk dat we een sterke leider nodig hebben, een visionair en een topdiplomaat", zegt Michel Gabaudan van Refugees International, die onder Guterres werkte in het Commissariaat van de Vluchtelingen. "Guterres heeft bewezen dat hij uiterst gekwalificeerd is voor al deze zaken. Hij is de juiste man voor deze moeilijke baan".

Krachtdadig

"De volgende VN-secretaris-generaal zal moeten bewijzen dat hij krachtdadig kan optreden tegen de grootmachten die hem nu mee hebben verkozen", zegt Louis Charbonneau van Human Rights Watch. "Met hen zal hij te maken krijgen bij elk probleem dat op zijn weg komt: Syrië, Jemen, Zuid-Soedan, de vluchtelingencrisis, de klimaatverandering en nog vele andere."

"Met Guterres heeft de Veiligheidsraad wel gekozen voor een uitgesproken en krachtdadig profiel wat betreft de aanpak van de vluchtelingencrisis, een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Ook op het vlak van mensenrechten laat hij een heel nieuw geluid horen", zegt Charbonneau.

Het nieuws over de selectie van Guterres valt ook samen met de bevestiging dat het klimaatakkoord van Parijs voldoende voorwaarden heeft binnengehaald (door minstens 55 landen geratificeerd worden die goed zijn voor 55 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen) om binnen de dertig dagen in werking te treden.

De belangrijkste eerste fase van de implementatie van dit niet-bindende akkoord zal samenvallen met het begin van Guterres' eerste termijn. Huidig secretaris-general Ban Ki-moon van Zuid-Korea neemt op 31 december van dit jaar afscheid.