Latijns-Amerikaanse stranden bedolven onder plastic

Peru, dat 3000 kilometer kustlijn langs de Stille Oceaan heeft, was een van de eerste Latijns-Amerikaanse landen die zich aansloten bij de Clean Seas-campagne die het VN-Milieuprogramma een jaar geleden lanceerde.  

De campagne wil tegen 2022 de belangrijkste bronnen van afval in zee elimineren, afval dat tot 500 jaar in de ecosystemen kan blijven.  

Er zijn vijf afvaleilanden gevonden in de Stille, Atlantische en Indische Oceaan, waarvan een tussen Chili en Peru. 

Letterlijk bedekt met afval 

"We zijn hier rechtstreeks getuige van de zware impact van de verschillende soorten afval, waaronder plastic in zee”, zegt Ursula Carrascal, projectcoördinator van de Peruaanse milieuorganisatie Vida. Al twintig jaar zet de organisatie acties op om stranden en kusten op te ruimen. 

Natuurrampen verergeren het probleem nog, zoals La Niña vorig jaar, die overstromingen veroorzaakte en tonnen afval meesleurde dat zich langs rivieroevers had opgestapeld. 

“Het Marquez-strand in Callao werd over een afstand van drie kilometer letterlijk bedekt met afval. Veel stranden zijn verdwenen, vissersboten en ambachtelijke vissers krijgen te maken met plastic in netten of motoren.” 

Voedselveiligheid

Peru genereert 6,8 miljoen ton vast afval per jaar, zegt het ministerie van Milieu. Alleen al in Lima en de aangrenzende havenstad Callao gaat het om 3 miljoen ton, 53 procent organisch afval en 11 procent plastic. 

De helft van de 6000 ton afval die Vida sinds 1998 verzamelde, met de steun van 200.000 vrijwilligers, was plasticafval. 

“Er is grote bezorgdheid over de voedselveiligheid aangezien vissen het plastic binnenkrijgen”, zegt Carrascal. 

11.000 stukjes ingeslikt 

Het Zee-instituut van Peru, een overheidsinstantie, bestudeert al jaren de impact van microplastics (kleiner dan 2 centimeter) op de Peruaanse stranden en op de spijsvertering van vissen. Een rapport had het vorig jaar over 473 plastic fragmenten per vierkante meter van het Callao-strand. 

De Ellen MacArthur Foundation, een pleitbezorger van de circulaire economie, waarschuwt dat de oceanen in 2050 meer plastic dan vis zullen bevatten en dat alle zeefauna dat afval zal binnenkrijgen. 

Een van de resultaten, hebben wetenschappers van Universiteit Gent berekend, is dat men bij het eten van vis en zeevruchten jaarlijks tot 11.000 minuscule stukjes plastic inslikt, een chemisch derivaat dat bijna volledig van petroleum komt.    

Rietjes 

In Brazilië, dat 9000 kilometer kustlijn heeft, aan de Atlantische Oceaan, is het AquáRio, een zeeaquarium in Rio de Janeiro, dat de Clean Seas-campagne lanceerde. 

“Het plastic dat wordt weggegooid op stranden, in rivieren en stortplaatsen, eindigt in de zee en veroorzaakt de dood van duizenden zeedieren per jaar”, zegt directeur Marcelo Szpilman. “De gevaarlijkste stoffen voor de zeefauna zijn rietjes, peuken, doppen en plastic zakken.” 

Omdat het plastic traag afbreekt, blijft het jaren in zee. “Talloze dieren raken erin verstrikt en sterven door verstikking of uithongering.” 

Maag vol met afval 

Om de kinderen bewust te maken van deze stille slachting, toont het aquarium hen het beeld van sirenes die sterven doordat ze plastic binnenkrijgen. Een sprookjesmetafoor voor de vele vissen, vogels, zeehonden, schildpadden, dolfijnen die dit afval verwarren met inktvis en andere soorten en het daarom opeten.  

“Er zijn al dolfijnen gevonden met een maag vol met het afval uit steden. Sigarettenpeuken, het meest verzamelde item tijdens alle strandschoonmaakcampagnes, veroorzaken de dood van dieren die ze inslikken omdat ze die voor viseieren aanzien. 

“Een plastic zak die in de zee drijft, wordt gemakkelijk aangezien voor een kwal, het voedsel van verschillende soorten zeeschildpadden, die kunnen sterven door verstikking.”

Geïsoleerde initiatieven 

Latijns-Amerikaanse landen bestrijden het probleem met geïsoleerde initiatieven, zoals het verbod op plasticzakken in supermarkten, terwijl een nieuw model nodig is in de productie en consumptie van plastic, zeggen experts. 

Sommige zaken beginnen te veranderen. In Peru werkt Vida samen met afvalbedrijven, die het afval dat aan de kust wordt verzameld recycleren. Maar dat volstaat niet. “Er zijn meer inspanningen en investeringen in recyclagetechnologie nodig om het plasticprobleem op te lossen”, zegt Carrascal. 

“In Peru kan veel van het ingezamelde afval niet gerecycleerd worden, ook al is het 100 procent recycleerbaar, gewoon omdat er geen recyclagebedrijven zijn, omdat er te weinig kennis is of omdat de geschikte technologie ontbreekt. Er wordt grote vooruitgang geboekt bij de scheiding van afval in de primaire bronnen, maar die cyclus stopt wanneer het afval opnieuw op een stortplaats belandt.” 

Tsunami’s van plastic 

Wereldwijd komt elk jaar 13 miljoen ton afval in de oceanen terecht, vooral wegwerpplastic, zeggen de Verenigde Naties. Die tsunami’s van plastic bedreigen de biodiversiteit in de oceanen. 

Ze beïnvloeden ook de volksgezondheid omdat het plastic in de voedselketen terechtkomt. De VN heeft daarom plasticvervuiling als thema gekozen voor de Wereldmilieudag (5 juni) van dit jaar.