Laatste West-Afrikaanse leeuwen wagen zich in jachtgebied

De West-Afrikaanse leeuw is een ernstig bedreigde diersoort. Er zijn er naar schatting nog vierhonderd en alles wijst erop dat de populatie blijft achteruitgaan.

Zo’n 90 procent van deze leeuwensoort leeft in het grootste beschermde natuurgebied van West-Afrika, het W-Arly-Pendjari of kortweg WAP Complex. Dit natuurgebied beslaat 5 nationale parken en 14 jachtconcessies verspreid over 26.400 vierkante kilometer savannegebied in Burkina Faso, Niger en Benin.

Mensenschuw

Aangezien natuurbescherming een van de hoofddoelen is van een nationaal park, zou je verwachten dat de West-Afrikaanse leeuwen liever binnen de parkgrenzen blijven en niet naar de gebieden rond het natuurpark trekken die in privéconcessie zijn gegeven aan jagers.

Leeuwen schuwen immers mensen en de menselijke aanwezigheid is groter in de jachtgebieden dan in de natuurparken. 

Het grootste camera-onderzoek ooit uitgevoerd in West-Afrika bewijst het tegendeel. De studie van de Universiteit van Michigan (VS) is de allereerste in het WAP Complex en de aangrenzende jachtgebieden. Daaruit blijkt dat West-Afrikaanse leeuwen geen significante voorkeur vertonen voor natuurparken boven zones waar aan trofeejacht wordt gedaan.

Ondermaats

De bevindingen zijn zopas verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Applied Ecology.

Ze hebben implicaties voor de bescherming van de overblijvende West-Afrikaanse leeuwen. “De resultaten van onze studie tonen dat de kwaliteit van de leefgebieden in de nationale parken ondermaats is, wat ertoe leidt dat de leeuwen er geen voorkeur voor vertonen, hoewel er minder menselijke aanwezigheid is", zegt Kirby Mills van het Applied Wildlife Ecology Lab van de Universiteit van Michigan, die de de studie leidde.

Te weinig middelen

De onderzoekers vermoeden dat de verlokking van overvloedig water, kwaliteitshabitats en veel prooi in de jachtgebieden opweegt tegen de natuurlijke drang van leeuwen om mensen te mijden.

Inkomsten uit de trofeejacht financieren een betere infrastructuur zoals irrigatiesystemen, waterpompen op zonne-energie en extra bewakingspersoneel in de jachtgebieden. De nationale parken daarentegen hebben weinig financiële middelen en worstelen met problemen als een verslechterde habitat, stropers, te weinig personeel en verdringing van de wildpopulatie door vee, dat toegelaten is in de parken.

Drinkwater

“Ons advies is in de eerste plaats de kwaliteitsdaling van de habitats een halt toe te roepen en de beschikbaarheid van drinkwater te verhogen, om meer kwaliteitshabitats te creëren voor de leeuwen en hun prooi,” zegt Mills.

“Tegelijkertijd beseffen we dat dergelijke ingrepen op grote schaal financiële middelen vereisen, waar de parkmanagers in het WAP Complex niet over beschikken. Deze inconsistentie zien we op alle plekken die Afrikaanse leeuwen beschermen. "

1,7 miljoen foto’s

De studie is de eerste die een schatting maakt van de aanwezigheid van West-Afrikaanse leeuwen aan de hand van camera’s met bewegingssensor. Voor deze studie zijn 238 digitale camera’s met bewegingssensor geplaatst in een gebied van 12.950 vierkante kilometer, verspreid over 3 nationale parken van het WAP Complex en 11 jachtconcessiegebieden.

Het veldwerk is uitgevoerd van 2016 tot 2018, telkens van februari tot juni. Er zijn 1,7 miljoen foto’s gemaakt in die periode, maar slechts 96 keer is er een West-Afrikaanse leeuw in beeld, wat de schaarsheid van deze ernstig bedreigde diersoort nog maar eens aantoont.

De camera’s waren geprogrammeerd om 3 tot 5 foto’s snel na elkaar te maken, zodat er 360 leeuwenfoto’s zijn in totaal.

Natuurlijke concurrenten

“Onze hypothese is dat ecologische factoren zoals de overvloedige beschikbaarheid van water en prooien het te verwachten gedrag van de leeuwen die normaliter jachtgebieden met meer mensen en natuurlijke concurrenten mijden, afzwakken”, zegt seniorauteur Nyeema Harris.

“Omdat de leeuwen sterk afhankelijk zijn van de prooidieren, kunnen parkmanagers eventueel de verdeling van de prooidieren in het WAP Complex bijsturen, om een directe positieve impact te hebben op de verdeling van de leeuwen over het territorium en zo indirect de contacten tussen mens en leeuw te verminderen.”

Rode Lijst

Het WAP Complex is Unesco-werelderfgoed. Betaalde trofeejacht is toegestaan in de concessiegebieden maar verboden in de vijf nationale parken en in het Tamou-wildreservaat (Niger).

West-Afrikaanse leeuwen staan op de Rode Lijst met ernstig bedreigde diersoorten van de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN). Volgens de IUCN waren er in 2015 nog maar 400 van deze leeuwen, waarvan minder dan 250 volwassen dieren.

Kleiner

West-Afrikaanse leeuwen zijn kleiner dan andere Afrikaanse leeuwen en verschillen genetisch van andere leeuwensoorten. Ze vormen kleinere groepen en de mannetjes hebben weinig of geen leeuwenmanen.

De leeuwen voeden zich met diverse soorten antilopen, savannebuffels en wrattenzwijnen. Hun natuurlijke concurrenten zijn onder meer de gevlekte hyena en het luipaard.

De populatie neemt gestaag af, volgens de IUCN: "Een verdere achteruitgang van de laatste beschermde gebieden die beschutting bieden aan de West-Afrikaanse leeuw zal zeer waarschijnlijk leiden tot het uitsterven van de soort.”