In Ivoorkust geldt het recht van de overwinnaar

Meer dan drieduizend mensen stierven in Ivoorkust, toen de vorige president Laurent Gbagbo de verkiezingen van november 2010 verloor, maar weigerde de macht over te dragen aan zijn opvolger, Alassane Ouattara. In de strijd die volgde, pleegden milities van beide kandidaten zware geweldsmisdrijven. Van de bondgenoten van de huidige president wordt echter niemand serieus aan onderzoek onderworpen. Van de bondgenoten van Gbagbo zitten er al 55 gevangen.

Uitgeleverd

Onlangs werden Jean-Noel Abehi, veiligheidsfunctionaris, en Jean-Yves Dibopieu, jeugdleider, gearresteerd in Ghana. De beschuldigingen zijn nog niet openbaar gemaakt. Abehi was een hoge politiefunctionaris onder Gbagbo en heeft vorig jaar, volgens een expertpanel van de VN, aanvallen op militaire installaties georkestreerd. Dibopieu was leider van twee organisatie die betrokken waren bij het geweld na de verkiezingen.

"We willen de Ivoriaanse autoriteiten oproepen om verder te gaan en zich niet alleen te richten op de pro-Gbagbo's", zegt Ali Ouattara, voorzitter van de Ivoriaanse Coalitie van het Internationaal Strafhof (ICC). "Gerechtigheid kan niet op twee snelheden werken. De pro-Ouattara's hebben ook misdaden gepleegd. Het is noodzakelijk dat er bevelen tegen hen worden uitgevaardigd."

Het openbaar ministerie heeft laten weten dat het te druk is om op deze opmerking te reageren.

Oorlogsmisdaden

In januari werd ook Charles Ble Goude al gearresteerd, in Ghana, en uitgeleverd aan Ivoorkust. Deze leider van een ultranationalistische jeugdbeweging is beschuldigd van oorlogsmisdaden. Dat is een probleem, zegt Ali Ouattara. Ivoorkust heeft de capaciteit namelijk niet om recht te spreken in zaken van genocide, oorlogsmisdaden of misdaden tegen de menselijkheid. Dat valt onder het ICC. Bovendien wordt Ble Goude niet onder wettige omstandigheden vastgehouden. Zijn advocaten weten niet waar hij gevangen zit en kunnen hem niet vrij bezoeken en assisteren bij ondervragingen.

Rene Legre Houkou, voorzitter van de Ivoriaanse Mensenrechtenliga, vindt de beschuldigingen ook twijfelachtig. Oorlogsmisdaden komen niet voor in het strafrecht. "Een zaak van deze aard, die de vraag opwerpt hoe wettig het proces is, moet niet licht worden opgenomen."

Arrestatiebevel

Een internationale advocaat van Ble Goude heeft de openbaar aanklager van het ICC gevraagd of de jeugdleider een arrestatiebevel van het ICC kan verwachten. Maar die wilde dat niet ontkennen of bevestigen.

De voormalige president en zijn vrouw, Laurent en Simone Gbagbo, hebben al wel een arrestatiebevel aan hun broek hangen. Laurent Gbagbo is eind 2011 al in bewaring gesteld, maar of dat ook zal gebeuren met zijn vrouw, is nog niet bevestigd.

Volgens de minister van Justitie, Gnenema Coulibaly, heeft de rechtspraak in het land al serieuze hervormingen ondergaan en kan Ivoorkust de complexe zaken die met het post-verkiezingsgeweld te maken hebben nu wel behandelen. Ook de aanklacht over de oorlogsmisdaden past bij de wens van de regering om haar capaciteit in dezen te tonen.

Maar critici zijn bezorgd. "De eenzijdige gerechtigheid moet snel veranderen", zegt Corinne Dufka van Human Rights Watch, "als de regering tenminste wil breken met de gevaarlijke erfenis van straffeloosheid in Ivoorkust."