Geweld in Haïti escaleert, hulp blijft voorlopig uit

Haïti kampt al jaren met een ernstige politieke en humanitaire crisis. Die is sinds 2021, met de moord op president Jovenel Moïse, alleen maar verergerd. Plunderingen, kidnapping en seksueel geweld op meisjes en vrouwen zijn er de dagelijkse realiteit en criminele groeperingen verhinderen dat humanitaire hulp tot bij de getroffen mensen geraakt.

Het geweld in en rond de hoofdstad Port-au-Prince kostte vorig jaar al aan 4700 mensen het leven. Volgens cijfers van de VN zijn er ook 2500 mensen ontvoerd en minstens 300.000 zijn hun huis ontvlucht. De VN denken dat er dit jaar noodhulp zal nodig zijn voor bijna de helft van de bevolking - zo’n 5,5 miljoen mensen.

Veiligheidsraad

Tijdens een vergadering van de VN-Veiligheidsraad over de toestand in het land op donderdag (gisteren), zei Human Rights Watch-directeur Tirana Hassan: “Elke dag die voorbijgaat zonder dat er wordt overgegaan tot betekenisvolle internationale steun, brengt meer levens in gevaar.”

In oktober 2023 gaf de Veiligheidsraad nochtans toestemming om een missie naar Haïti te sturen, onder leiding van Kenia, maar die kwam tot stilstand omdat er twijfel heerste over de rechtmatigheid van de deelname van de Keniaanse politie. Tot er daarover een uitspraak komt van het Keniaanse Hooggerechtshof, staat deze veiligheidsmissie on hold. Vandaag (26 januari) komt het hof samen en wordt er een uitspraak verwacht.

Ziekenhuis onder vuur

Een van de ergste recente gewelddadigheden vond plaats op 15 november toen het Fontaine ziekenhuis, één van de enige twee ziekenhuizen die nog functioneren in Cité Soleil, een buitenwijk van Port-au-Prince, in een kruisvuur terechtkwam. Zeventig patiënten, onder wie pasgeborenen en oudere kinderen, moesten geëvacueerd worden en de toegang tot gezondheidszorg voor veel anderen werd verhinderd.

Sinds de terugkeer van de voormalige politiecommandant Guy Philippe, eind november 2023, zijn de spanningen in het hele land geëscaleerd. Philippe had meer dan zes jaar in een Amerikaanse gevangenis gezeten voor drugsfeiten en witwassen. Bij zijn terugkeer riep hij op tot revolutie. Hij  wordt daarin gesteund door leden van de zwaarbewapende Protected Areas Surveillance Brigade, een veiligheidsmacht van de regering.

Fouten gemaakt

Volgens HRW-directeur Hassan hebben de VN “veel fouten gemaakt in Haïti”. Terwijl Keniaanse en andere veiligheidstroepen zich voorbereiden op een mogelijke inzet in de komende weken, moet de VN-Veiligheidsraad er bij landen en donoren op aandringen om een einde te maken aan de dodelijke cyclus van geweld, misbruik en mensenrechtenschending, zegt ze.

De afgelopen maanden hebben verschillende leiders van de Caribische gemeenschap getracht om de politieke impasse in Haïti te doorbreken. De akkoorden die premier Ariel Henry in 2021 en 2022 heeft ondertekend met Haïtiaanse oppositiegroepen en andere maatschappelijke organisaties, hebben nog niet tot concrete acties geleid. Zo is er bijvoorbeeld nog geen overgangsregering geïnstalleerd om vrije en eerlijke verkiezingen te organiseren.

De oproep van HRW in de Veiligheidsraad was helder: de VN moeten daadkracht tonen en ervoor zorgen dat de leiders van criminele groeperingen en hun medestanders niet langer aan wapens geraken. Pas dan kan er sprake zij van een vlotte doorgang van humanitaire hulp en een mogelijke heropbouw van het land.