'Geen weg terug' voor demonstranten in Kiev

De crisis in Oekraïne is de ergste sinds de Sovjettijd. Eind november begon de onrust, nadat president Viktor Janoekovitsj weigerde nauwere banden aan te gaan met Europa, met als mogelijk doel uiteindelijke toetreding tot de Europese Unie.

Half januari werden de protesten gewelddadig, nadat een aantal controversiële wetten waren aangenomen om demonstranten en de oppositie de mond te snoeren. Begin deze week leek er beweging te zijn, toen de regering amnestie verleende aan honderden demonstranten die waren opgepakt. Toen Janoekovitsj echter aangaf geen nieuwe regering te willen en geen bereidheid toonde zijn eigen macht in te perken, laaide het geweld weer op. Demonstranten trokken dinsdag op naar het parlementsgebouw en richtten vernielingen aan, terwijl de politie het vuur opende. Ook elders in de stad en in het land brak onrust uit.

Noodbesprekingen tussen de regering en oppositie hebben nog niet tot een oplossing geleid. Beide partijen verwijten de ander de aanstichter te zijn van het geweld.

Ziekenhuizen

Betogers verwachten dat het aantal doden in de komende dagen nog zal stijgen. Het einde van de confrontaties is volgens hen niet in zicht. Alexander Pyvovarov, een arts die als vrijwilliger werkt in veldhospitalen die zijn opgezet in de buurt van de belangrijkste protestgebieden, verwacht dat het geweld nog verder escaleert. "Ik verwacht nog wekenlang geweld. Mensen zijn echt woedend en voor geen van beide partijen is er een weg terug."

Alle ziekenhuizen in het land hebben patiënten die niet dringend medische zorg nodig hebben, ontslagen om bedden vrij te maken, zegt hij. "Voor mensen die gewond raken bij de protesten." De hoofdstad is volgens hem in de greep van angst. "Iedereen vreest voor zijn leven. We zijn bang dat het een bloedbad wordt." De moorden van deze week hebben veel kwaad bloed gezet, ook bij Oekraïners die tot voor kort neutraal waren, zegt hij.

Een inwoner van Kiev die anoniem wil blijven, zegt dat hij de protesten van dichtbij heeft gezien. Zowel de politie als de anti-regeringsremonstranten gedroegen zich "gewelddadig en dom", zegt hij. "Maar of er nu 25 of 125 doden vallen, dat maakt niet uit. De regering is een grens over gegaan. Iedereen is woedend."

Rusland

Westerse leiders hebben het geweld in Oekraïne veroordeeld en roepen president Janoekovitsj op de gemoederen te kalmeren. De Europese Unie overweegt sancties tegen Oekraïne. Kiev en de Russische minister van Buitenlandse Zaken, beschuldigen het Westen van het aanwakkeren van het geweld.

Oekraïne heeft sterke culturele en economische banden met Rusland. Een zesde van de bevolking is van Russische afkomst, en nog eens een zesde heeft Russisch als eerste taal.

Kennelijk gealarmeerd door de protesten, en in een poging Kiev binnen zijn invloedssfeer te houden, beloofde Moskou vorig jaar een pakket economische en financiële steun aan Oekraïne. In januari nam de Oekraïense regering een aantal controversiële wetten aan, sommige gemodelleerd naar bestaande Russische wetgeving. De internationale gemeenschap ziet die wetten als een poging de oppositie de mond te snoeren.

De nauwe banden tussen het regime van Janoekovitsj en het Kremlin voeden geruchten dat Russische veiligheidstroepen de plaatselijke politie helpen. De westerse media speculeren ook over over een mogelijke splitsing van Oekraïne in een deel dat nog nauwere banden met Rusland wil, en een deel dat zich bij Europa wil aansluiten.

President Janoekovitsj heeft de meeste steun in het oosten van het land. Het westelijke deel is meer Europees georiënteerd. Veel Oekraïners zien een splitsing echter als onwaarschijnlijk, omdat er geen duidelijke scheidslijnen lopen tussen de bevolking in beide delen van het land.

EU-bemoeienis

Hoewel oppositieleiders sinds het begin van de protesten contacten onderhouden met buitenlandse regeringsleiders en EU-functionarissen om steun voor hun zaak te vinden, lijkt het regime van Janoekovitsj tegen elke externe inmenging. Zelfs onafhankelijke bemiddeling is geen optie.

Maar dat er snel een einde aan de crisis moet komen, is voor velen duidelijk. "Er kan alleen een oplossing komen als beide partijen om tafel gaan onder leiding van een onafhankelijke bemiddelaar", zegt Vladimir Onichenko, een 47-jarige automonteur uit Kiev. "We kunnen zo niet verder."