Europese rivieren botsen op meer dan miljoen obstakels

Bij obstakels in rivieren krijgen dammen het meeste aandacht, maar de loop wordt ook beperkt door allerlei andere ingrepen zoals kleinere stuwen, doorwaadbare plaatsen of duikers, constructies waar het water door een pijp moet.

Elk van die obstakels beïnvloedt de gezondheid van de rivier, de kwaliteit en beschikbaarheid van water en bedreigt het voortbestaan van kwetsbare soorten. Ze veranderen de natuurlijke stroming van een rivier, blokkeren de migratie van vissen en vangen sedimenten op die belangrijk zijn om rivieroevers en delta's te beschermen tegen overstromingen en zeespiegelstijging.

Atlas

Europa heeft alle informatie over die obstakels nu verzameld in de Pan-European Atlas van In-Stream Barriers, het meest uitgebreide overzicht van rivierfragmentatie in Europa tot nu toe. De atlas bevat informatie over 630.000 barrières.

Maar toen de onderzoekers op het terrein de informatie verifieerden, bleken er nog veel meer obstakels te vinden. Tijdens een steekproef van 2700 kilometer in 28 EU-landen ontdekten de onderzoekers dat zowat een derde van de barrières niet is geregistreerd. Daardoor schatten ze het totaal aan obstakels in Europa op meer dan een miljoen.

“Zelfs gebieden die als relatief ongerept en goed verbonden werden beschouwd, worden in feite beïnvloed door belemmeringen”,  zegt Carlos Garcia de Leaniz, hoogleraar Aquatic Biosciences aan de Swansea University en coördinator van het project.

“In de Balkan bijvoorbeeld geeft ons onderzoek aan dat 80 procent van de barrières niet opgenomen zijn in de huidige inventarissen, waardoor de versnippering van die rivieren veel erger is dan men dacht.”

Hoopgevend

De nieuwe data komen bovenop andere sombere gegevens over de staat van de Europese rivieren: 60 procent is niet gezond en zoetwatervissen zijn goed voor een derde van alle ernstig bedreigde soorten in Europa.

Maar hoopgevend is dat 100.000 van de barrières buiten gebruik zijn en verwijderd kunnen worden. Vorige maand heeft de Commissie bovendien beslist om ten minste 25.000 kilometer vrij stroomgebied te creëren voor de Europese rivieren in het kader van de EU-biodiversiteitsstrategie.

“We moeten vrij stromende rivieren terug naar Europa brengen”, zegt Claire Baffert van het Wereldnatuurfonds in een reactie. “De kaderrichtlijn water biedt alle juiste instrumenten, maar die moeten gepaard gaan met vergaande, ambitieuze maatregelen om de belemmeringen weg te nemen.”