Covid-19 bedreigt niet alleen inheemse ouderen, maar ook hun kennis

Toen de moeder van Diane Janvier Dugan in 1929 werd geboren in het noordwesten van Saskatchewan, waren er geen wegen of winkels in haar inheemse dorp. Als kind leerde ze jagen en vissen voor haar voedsel.

“Ik begin te beseffen hoeveel mijn moeder afweet van hoe het is om Dene te zijn”, zegt Dugan, een leraar in de Canadese stad Saskatoon. “Er zijn niet veel mensen meer zoals mijn moeder.”

Chronische aandoeningen

Het dorp van haar moeder, La Loche, was het epicentrum van de eerste grote covid-19-uitbraak in Canada. Tot nu toe hebben meer dan tweehonderd mensen in de gemeenschap het virus opgelopen en zijn volgens lokale ambtenaren twee ouderen in verpleeghuizen overleden.

Ouderen zijn het meest kwetsbaar, omdat bestaande aandoeningen zoals hoge bloeddruk en diabetes het risico op complicaties vergroten.

In sommige gebieden heeft meer dan 85 procent van de inheemse senioren ten minste één chronische aandoening, stelt een onderzoek van Statistics Canada en de National Association of Friendship Centres.

Culturele kennis

Maar ouderlingen spelen in de regio een cruciale rol als bewaarders van culturele kennis, geschiedenis en tradities die in de loop van millennia van de ene generatie op de andere zijn doorgegeven, zegt Chris Scribe, directeur van het Indian Teacher Education Program aan de Universiteit van Saskatchewan. “Dat leerboek zal weggaan als ze deze aarde verlaten.”

Dugan herinnert zich dat haar moeder verhalen vertelde over hun bessenpluktrips met het gezin. Ze zegt dat ze bang is dat ze niet genoeg tijd met haar moeder zal hebben om al haar kennis te verzamelen en door te geven aan haar kinderen. “Als je opgroeit als een inheems persoon, hoor je steeds weer verhalen. Zo krijg je de mondelinge geschiedenis doorgegeven”, zegt ze.

Beperkingen

Met strikte reisbeperkingen hebben de inheemse bewoners, die ongeveer 5 procent van de bevolking van Canada uitmaken, tot dusver de ergste gevolgen van de pandemie vermeden.

In totaal heeft Canada volgens de Johns Hopkins-universiteit ongeveer 92.000 gevallen en meer dan 7000 sterfgevallen als gevolg van het virus gemeld. Voor de inheemse gemeenschappen zijn dat tot nog toe 613 besmettingen en 11 sterfgevallen, zegt de inheemse denktank Yellowhead Institute.

Gezondheidsdeskundigen waarschuwen dat covid-19 een verwoestende impact kan hebben bij een uitbraak in inheemse gemeenschappen, door de hoge armoede, overbevolking en onderliggende gezondheidsproblemen in combinatie met beperkte medische zorgverlening.

Gebrek aan gezondheidszorg

In tegenstelling tot de moeder van Dugan zijn veel ouderlingen gedwongen hun gemeenschap te verlaten voor stedelijke centra naarmate ze ouder worden, vanwege een gebrek aan gezondheidszorg en zorg.

Volgens het National Institute on Aging, een denktank aan de Ryerson University, zijn rust- en verzorgingstehuizen goed voor meer dan 80 procent van de aan covid-19 gerelateerde sterfgevallen in Canada. "Dit is zeer traumatisch en schadelijk voor de gemeenschap, aangezien de kennis en het collectief geheugen enorm verstoord zijn", zegt John Cutfeet, onderzoeker bij het Yellowhead Institute.

Hij vergelijkt het met het residentiële schoolsysteem op het einde van de negentiende eeuw, dat inheemse kinderen onder dwang scheidde van hun families om ze op residentiële scholen te laten onderwerpen aan gruwelijk misbruik. “Dit is de voortzetting van het verwijderen van onze mensen van het land”, zegt Cutfeet.

Geblinddoekt

Als reactie op covid-19 stelde de federale regering in maart 305 miljoen dollar ter beschikking voor de noden van inheemse gemeenschappen, zoals voedsel en gezondheidszorg, en 130 miljoen dollar om de noordelijke gebieden van Canada te ondersteunen, bestemd voor inheemse volkeren.

Vorige week heeft de regering nog eens 650 miljoen toegezegd ter ondersteuning van de covid-19-respons van inheemse gemeenschappen.

Maar die fondsen zullen de grote achterstand in de gezondheidszorg niet compenseren, zeggen lokale experts. In British Columbia schreef een alliantie van inheemse leiders van de Central Coast First Nations in mei een open brief aan de provinciale overheid. Ze klaagden daarin het feit aan dat ze "geblinddoekt werkten”, omdat ze geen toegang hadden tot gegevens over de epidemie.

Heiltsuk

Een van de ondertekenaars was Marilyn Slett, hoofdraad van de Heiltsuk Tribal Council. In haar afgelegen gemeenschap spreken amper nog dertig mensen vloeiend de Heiltsuk-taal, en die zijn allemaal ouder dan 75 jaar.

De gemeenschap heeft een zeer beperkte capaciteit om een uitbraak aan te pakken, met slechts één beademingstoestel in het gezondheidscentrum, en ook geestelijke gezondheid is een probleem, vertelt Slett.

“Een van onze matriarchen vertelde me dat ze zich nooit eerder zo heeft gevoeld, in termen van isolatie, sinds ze op de residentiële school zat”, zegt Slett.

Hoopvol

Toch is ze hoopvol. “We zijn al de zevenhonderdste generatie Heiltsuk”, zegt ze. “We zijn veerkrachtige mensen.”.

In Clyde River, een Inuit-gehucht met 1100 inwoners, heeft de non-profitorganisatie Ilisaqsivik Society de 84 oudsten van de gemeenschap voorbereid op covid-19 door hun locatie in kaart te brengen, zorgpakketten te verzenden en educatieve radioshows te maken.

"Er is een enorm gebrek aan cultureel relevante, taalkundig relevante gezondheidsbronnen in de gemeenschap", zegt Malcolm Ranta, directeur van de Ilisaqsivik Society.

Nunavut, dat in de meerderheid uit inheemse bewoners bestaat, is het enige gebied dat tot nu toe geen gevallen telt. “Het zou een wonder zijn als dit de enige uithoek van de wereld was waar covid-19 niet binnen is geslopen”, zegt Ranta.

Bron: Thomson Reuters News Foundation