Geweld tegen holebi’s bepaalt presidentsverkiezingen Indonesië

Oetomo geeft het voorbeeld van een lesbische studente die over haar geaardheid had geschreven in een online publicatie van de universiteit in Noord-Sumatra. 

“De rector dreigde ermee haar te schorsen als ze de tekst niet zou verwijderen.” Het artikel kon uiteindelijk blijven staan, na tussenkomst van mensenrechtenactivisten.

Een stripverhaal op Instagram, over twee verliefde moslimjongens, is onlangs wél offline gehaald.

“Homoseksualiteit is niet illegaal in Indonesië”, zegt mensenrechtenadvocaat Ricky Gunawan die LGBT-slachtoffers verdedigt. “Maar er worden andere wetten gebruikt om homo’s te viseren.” Zo werd de Instagram-strip beschouwd als een inbreuk op de strenge Indonesische pornografie-wet. 

Morele paniek

De organisatie van Gunawan, de Community Legal Aid Institute in Jakarta, krijgt opvallend meer klachten sinds 2016. Toen begonnen politici homoseksualiteit te omschrijven als ‘Westerse propaganda, die niet strookt met Indonesische normen en waarden’. “Dat waren duidelijk politieke uitspraken, bedoeld om stemmen te winnen bij een kiespubliek dat vatbaar is voor deze retoriek”, zegt Gunawan. 

En het bleef niet bij woorden. In 2017 was er een brutale inval in een homosauna in Jakarta. En evenementen voor een homopubliek worden regelmatig door de politie stilgelegd. “Dat gebeurt altijd op dezelfde manier”, vertelt Gunawan. “De organisator wordt onder druk gezet met het argument dat de veiligheid van de deelnemers niet gegarandeerd kan worden.”

Weerbaarheid

“Als je transgender bent of een homoman met vrouwelijke trekjes, dan ben je op straat het doelwit van pesterijen”, zegt Oetomo. “Dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Het verschil is dat homo-organisaties sinds enkele jaren mondiger geworden zijn.”

En die weerbaarheid werkt dan weer wrevel in de hand. “Islamisten worden vooral kwaad omdat we activiteiten organiseren. In hun ogen proberen we te recruteren, terwijl we berouw zouden moeten hebben en ons moeten bekeren”, zegt Oetomo. “De inspiratie voor deze argumenten komt uit andere moslimlanden, want ook de fanatieke islam is geglobaliseerd.”   

Hij herinnert zich ook hoe klein en fragiel de homobeweging in de jaren ’80 was. “We waren een uitgelaten groepje van 20 mensen die teksten publiceerden en mensen met elkaar in contact probeerden te brengen. We werden toen eigenlijk vooral genegeerd. Nu zijn er 200 organisaties in Indonesië.”

Prabowo vs Joko

De agressie tegen de homogemeenschap verschilt van regio tot regio in de immens uitgestrekte eilandengroep die Indonesië is. In het erg toeristische Bali is er nauwelijks een probleem. “Maar in West-Sumatra bijvoorbeeld of in Atjeh is het erg. Als je die plekken op een kaart zou aanduiden, zijn dat precies de provincies die Prabowo steunen.” 

Presidentskandidaat Prabowo is een ex-generaal en hij krijgt de steun van moslim drukkingsgroepen. Hij neemt het op 17 april op tegen de huidige president Joko Widodo. Vijf jaar geleden stonden ze ook al eens tegenover elkaar. Toen kon Widodo maar nipt winnen. Omdat hij begrijpt hoe gevoelig de godsdienstkwestie ligt, heeft hij Ma’ruf Amin als running mate gekozen - een islamgeleerde. 

Tweede ambtstermijn

“Als hij Ma’ruf onder controle kan houden (lachje) is winst voor Joko misschien nog het beste scenario”, denkt Oetomo. “Hij zou in z’n tweede ambtstermijn meer aandacht kunnen hebben voor mensenrechten.” Een Indonesische president kan maar maximaal twee termijnen aan de macht blijven. 

“Maar ik denk eerder dat de islam een grote rol zal blijven spelen in de Indonesische politiek en dat de aanvallen voorlopig niet zullen stoppen. 

Het zal nog een hele tijd duren voor we terug kunnen naar de situatie van voor 2016.”