Europa voelt klimaatverandering al

Prognoses over de gevolgen van de klimaatverandering gaat vaak over 2050 of zelfs het einde van deze eeuw. Maar de klimaatverandering laat zich nu al stevig voelen, ook in Europa, stelt het vandaag (woensdag) verschenen rapport. De klimaatverandering heeft al effecten op de ecosystemen, de economie en de volksgezondheid in de EU.

Uiteenlopend

Enkele van die gevolgen zijn positief, zoals betere omstandigheden voor de landbouw in delen van Noord-Europa, maar voor de meeste regio's en sectoren zijn de gevolgen negatief. Zo veranderen de neerslagpatronen waardoor natte regio's in Europa nog natter worden en droge regio's droger. Het volume van gletsjers en sneeuwbedekking neemt af. Tegelijkertijd nemen de extremen toe, zowel qua frequentie als qua intensiteit: hittegolven, zware neerslag en droogte.

Alle Europese regio's zijn kwetsbaar, maar de regio's die naar verwachting het zwaarst zullen lijden, zijn Zuid- en Zuidoost-Europa. Daar is nu al sprake van steeds meer hittegolven en neemt het volume van rivieren af. Daardoor stijgt het risico op nog intensere droogteperioden, kleinere oogsten, bosbranden en verlies van biodiversiteit.

Ook westelijke delen van Europa worden beschouwd als hotspots, en dan met name kustgebieden. Zij hebben te kampen met een verhoogd risico aan overstromingen als gevolg van de stijgende zeespiegel en een mogelijke toename van stormvloeden. De klimaatverandering leidt ook tot grote veranderingen in mariene ecosystemen als gevolg van verzuring van de oceaan, opwarming en de uitbreiding van zuurstofarme dode zones.

Economie

Het rapport laat zien dat de gevolgen van de klimaatverandering in de eerste plaats een bedreiging vormen voor de biodiversiteit in Europa, zowel op het land als in de zee. Dier- en plantensoorten migreren naar het noorden en hogergelegen gebieden, terwijl uitheemse soorten oprukken. De gevolgen daarvan laten zich voelen in de landbouw en visserij, bijvoorbeeld als commerciële visbestanden noordwaarts migreren.

De economische gevolgen zijn groot. Sinds 1980 heeft de klimaatverandering Europa al meer dan 400 miljard euro gekost. De prognoses voor de toekomst zijn erg onzeker, maar verwacht wordt dat de schade nog veel groter zal zijn. Het EEA herinnert eraan dat ook de gevolgen van de klimaatverandering elders in de wereld gevolgen kunnen hebben voor de Europese economie, onder meer via handelseffecten, geopolitieke instabiliteit en migratie.

Volksgezondheid

Voor de volksgezondheid hangen de directe gevolgen voornamelijk samen met extreem weer en de verspreiding van klimaatgevoelige ziekten. Zo zijn miljoenen Europeanen in de afgelopen tien jaar getroffen door overstromingen en resulteerden de toegenomen hittegolven in tienduizenden voortijdige sterfgevallen. Het EEA verwacht dat die trend een stijgende lijn zal vertonen.
Tegelijk kunnen tekensoorten, muggen en andere ziektedragers oprukken dankzij de klimaatverandering. Ze brengen onder meer de ziekte van Lyme, encefalitis, westnijlvirusinfecties, dengue, chikungunya en leishmaniase met zich mee.

"De klimaatverandering zal nog vele decennia voortduren", zegt Hans Bruyninckx, de Belgische directeur van het EEA. "De omvang van de klimaatverandering in de toekomst en de gevolgen ervan zullen afhangen van de doeltreffendheid waarmee we de wereldwijde overeenkomsten uitvoeren om broeikasgassen terug te dringen. Maar ook van de juiste aanpassingsstrategieën en beleidsmaatregelen om de risico's van de huidige en verwachte klimaatextremen te verminderen."