"Mensenrechten in Saoedi-Arabië van kwaad naar erger"

Morgen (zaterdag) is het precies een jaar geleden dat de advocaat en mensenrechtenactivist Raif Badawi een eerste keer vijftig stokslagen kreeg op een plein in Jeddah. Hij was veroordeeld tot duizend stokslagen en tien jaar cel voor de oprichting van een onlineforum voor publiek debat en voor “de belediging van de islam”. De volgende stokslagen werden uitgesteld, oorspronkelijk uit medische overwegingen en later om onbekende redenen.

De publieke straf kreeg wereldwijd veel aandacht, maar sindsdien is het er met de mensenrechten in Saoedi-Arabië enkel op achteruitgegaan, zegt Amnesty, en mensenrechtenactivisten worden systematisch onderdrukt. “Een jaar na de internationale verontwaardiging over zijn publieke geseling blijft Raif Badawi, net als tientallen andere gewetensgevangenen, in de cel,” zegt Karen Moeskops, directeur van Amnesty International Vlaanderen. “Zij lopen een ernstig risico op wrede straffen en mishandeling voor hun vreedzaam activisme.”

Antiterreurwet

Badawi was de eerste mensenrechtenactivist die werd veroordeeld onder de nieuwe antiterreurwet in het land. In 2015 werden tientallen anderen gevangengenomen onder deze wet, waaronder Abdulkareem al-Khoder en Adbulrahman al-Hamid, oprichters van de ontbonden onafhankelijke Saoedische Burger- en Politieke rechtenvereniging (ACPRA).

“Mensenrechtenverdedigers worden steeds meer veroordeeld tot jaren cel onder de Saoedische antiterreurwet van 2014, terwijl bondgenoten schaamteloos de repressie ondersteunen in naam van de zogeheten ‘war on terror’", zegt Moeskops.

Saoedi-Arabië blijft onafhankelijke mensenrechtenorganisaties verbieden en hun oprichters langdurig gevangennemen voor het vormen van “niet-toegelaten organisaties”. Alle openbare bijeenkomsten, ook vreedzame protesten, blijven verboden op bevel van de minister van Binnenlandse Zaken sinds 2011. De autoriteiten gebruiken de antiterreurwet en de beruchte “antiterreurrechtbank”, het Gespecialiseerde Strafhof, om alle vormen van activisme te onderdrukken. Dit geldt ook voor de doodstraffen voor sjiitische moslimactivisten, zoals de prominente geestelijke sjeik Nimr al-Nimr. Deze mondige criticus van de Saoedische regering werd op 2 januari met drie andere sjiitische moslimactivisten geëxecuteerd.

Executiewoede

Ali al-Nimr, de neef van sjeik Nimr al-Nimr, en twee andere sjiitische activisten waren minderjarig toen ze werden gearresteerd. Alle drie kregen ze volgens Amnesty oneerlijke processen en werden ze veroordeeld enkel op basis van bekentenissen die ze deden onder foltering. De rechtbank weigerde om hun beschuldigingen over foltering te onderzoeken.

“In een bloederige onderdrukking van alle vormen van tegenspraak, houden de autoriteiten de doodstraf in stand tegen drie vermeende jeugddelinquenten. Dit is een flagrante schending van het internationaal recht en gebeurt enkel op basis van bekentenissen onder foltering,” zegt Karen Moeskops. “Intussen voert Saoedi-Arabië zijn afschuwelijke executiewoede op. Tussen januari en november 2015 werden minstens 151 mensen geëxecuteerd, de hoogste tol sinds 1995. Bijna de helft werd geëxecuteerd voor een misdaad die volgens het internationaal recht niet met de dood mag worden bestraft.”

Jemen

Saoedi-Arabië leidt ook de militaire coalitie die sinds maart 2015 duizenden luchtaanvallen uitvoerde in Jemen, in gebieden onder controle van de Houthi-rebellen. De aanvallen veroorzaakten honderden burgerslachtoffers en vernietigden infrastructuur zoals gezondheidscentra, scholen, fabrieken, energiecentrales, bruggen en wegen. Amnesty International stelde vast dat de luchtaanvallen vaak buiten proportie zijn en geen onderscheid lijken te maken tussen strijdkrachten en burgers. "In sommige gevallen lijken de bombardementen zelfs direct gericht op burgers en civiele doelwitten", stelt de organisatie.

Sommige wapens waarmee de coalitie in Jemen burgerdoelwitten raakte, werden geproduceerd en/of ontworpen in de VS en Groot-Brittannië. Deze landen leveren ook logistieke steun en inlichtingen aan de coalitie.

 “De bondgenoten van Saoedi-Arabië moeten hun nauwe banden gebruiken om de regering ook in het openbaar onder druk te zetten om het respect voor mensenrechten te verbeteren en het internationaal recht in de operatie in Jemen te respecteren. Hun stilte is gewoon onhoudbaar,” zegt Moeskops. “En intussen blijven ze Saoedi-Arabië voorzien van dodelijke wapens.”