Kerkleiders gedenken slachtoffers atoombom in Japan

De getuigenissen van overlevenden van de atoombom op Hiroshima en Nagasaki dienen als inspiratie voor de vertegenwoordigers van de kerken die behoren tot de Wereldraad van Kerken (WCC). De WCC zet zich in voor het uitbannen van kernwapens.

"De generatie overlevenden van de atoombom is in de tachtig. Steeds meer mensen overlijden", zegt Peter Prove, directeur van de commissie voor Internationale Zaken van de WCC. "Dit zijn de echte getuigen, die kunnen vertellen over de menselijke impact van atoomwapens. Die getuigenissen moeten we vastleggen en wereldkundig maken."

Bisschop Mary-Ann Swenson van de Verenigde Methodistenkerk in de VS, zegt in Hiroshima en Nagasaki te zijn om de "verschrikking van de atoombom" te gedenken. "Als we bijeenkomen op plaatsen die zeventig jaar geleden verwoest zijn door de dodelijkste wapens, realiseren we ons dat veertig regeringen nog steeds vertrouwen op kernwapens", zegt Swenson, die delegatieleider is. "Negen landen bezitten kernarsenalen en van 31 landen mogen de VS namens hen kernwapens gebruiken."

Paraplulanden

Prove legt uit dat de leden van de delegatie zorgvuldig zijn geselecteerd. "Ze zijn strategisch uitgekozen. Ze komen uit landen die kernmachten zijn, historische kernmachten zoals de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog, en nieuwere kernmachten zoals Pakistan.

De rest van de afgevaardigden komt uit de groep van 31 landen die door Swenson "paraplulanden" worden genoemd. "Dat zijn landen die zelf geen kernwapens bezitten, maar die vertrouwen op bescherming, als ik dat woord kan gebruiken, door kernmachten zoals de VS", voegt Prove toe.

Het doel van de pelgrimage is om de zeventigste herdenking van de bombardementen bij te wonen en overlevenden te ontmoeten. Bij terugkeer willen de delegatieleden op regeringen en de bevolking in hun eigen landen overbrengen wat de impact is van het gebruik van kernwapens, zegt Prove. "Om het belang van een wettelijk verbod op kernwapens kracht bij te zetten."

Kerken zijn volgens hem goede netwerken om dat te doen, in hun eigen gemeenschap en in veel landen via contacten met de regering.

Krachtig netwerk

Bij de Amerikaanse atoomaanval vielen ongeveer 66.000 doden en 69.000 gewonden in Hiroshima. In Nagasaki vielen 64.000 slachtoffers: 39.000 doden en 25.000 gewonden.

Als het gaat om de tweede fase van de kerkmissie naar Japan, is de kracht van de Wereldraad van Kerken in de eerste plaats het netwerk van lidkerken, zegt Prove. "We representeren een kwart van het christendom, 500 miljoen mensen in 120 landen. De echte activiteit is in feite de follow up door lidkerken met hun eigen regeringen."

De impact daarvan zal per land verschillen. "Een Noorse kerkleider heeft potentieel veel meer mogelijkheden de regering te beïnvloeden dan bijvoorbeeld een Pakistaanse kerkleider."

"De Wereldraad van Kerken is zelf een product van de naoorlogse periode. Het is juist vanwege de shock over de wreedheid en vernietiging tijdens de Tweede Wereldoorlog dat de WCC uiteindelijk is ontstaan", zegt Prove. "Het is een reactie op de Holocaust, op de atoombommen en op wereldwijde oorlogen en conflicten in het algemeen."

Belangen

De WCC zet zich al lange tijd met partners uit het maatschappelijk middenveld in voor eliminatie van kernwapens. "Het gebrek aan succes op dat gebied is te wijten aan een disfunctionele internationale architectuur voor dat soort processen", meent Prove. Als voorbeeld verwijst hij naar het mislukken van de reviewconferentie over het Non-proliferatieverdrag – de belangrijkste onderhandelingen over ontwapening – in april en mei bij de Verenigde Naties in New York. "De mechanismen om kernwapens te controleren en elimineren, werken niet omdat ze in handen zijn van landen die belang hebben bij het in stand houden van kernwapenarsenalen."

De WCC steunt de landen – 113 – die achter een verbod op kernwapens staan. "Een meerderheid van landen staat achter een verbod. We willen een onderhandelingsproces aanmoedigen dat leidt tot zo'n verbod. We hopen dat deze landen het voortouw nemen in dat proces."