El Salvador lokt toeristen met gesneuvelden

De Toeristische Route van het Historisch Geheugen heet het project in El Paisnal, een dorp van 4500 inwoners, 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad San Salvador. De lokale gemeenschap probeert via de route de populariteit van Rutilio Grande te verzilveren. Dit soort projecten maakt deel uit van een trend die de laatste jaren steeds duidelijker wordt in El Salvador.

Eerste vermoorde priester

De priester werd in 1977 door regeringstroepen gedood. Hij was de eerste priester die in de context van de burgeroorlog vermoord werd. De burgeroorlog begon officieel in 1980. Hij eindigde in 1992, met 70.000 doden en 8000 vermisten.

“Pater Rutilio verkondigde een boodschap van vrijheid en bekommernis om de meest behoeftigen. Daarom hebben ze hem gedood”, zegt María Dolores Gómez. De 62-jarige vrouw heeft Rutilio persoonlijk gekend. In 1980 sloot ze zich aan bij de guerrillabeweging. Nu maakt ze deel uit van het Gemeentelijk Comité voor Toerisme van El Paisnal.

Aartsbisschop Romero

In maart gaat het toeristische project definitief van start. El Paisnal wil binnen- en buitenlandse toeristen lokken die interesse hebben in de burgeroorlog en zijn politieke context en in het leven van de bekende jezuïet.

Grande ligt samen met twee andere vermoorde mannen begraven in de kerk van het dorp. De kerk is daarom nu al een bedevaartsoord, ook voor buitenlanders. Op de nieuwe toeristische route is dit een verplichte halte.

Historici en theologen zijn het erover eens dat de bekende, aanvankelijk conservatieve aartsbisschop Óscar Arnulfo Romero radicaal voor de armen koos nadat hij het pastorale werk van Grande had leren kennen. Romero werd op zijn beurt vermoord, in maart 1980, toen hij een mis opdroeg in San Salvador.

300.000 euro

De nieuwe route komt onder meer langs Las Tres Cruces, halfweg tussen El Paisnal en Aguilares, waar een klein monument herinnert aan de moord op pater Rutilio.

“Er komen zowel binnen- als buitenlandse toeristen om de moord op pater Grande te herdenken. Met het toeristische project creëren we de infrastructuur om hen beter op te vangen”, zegt Alexander Torres, in het gemeentebestuur verantwoordelijk voor toerisme.

El Paisnal investeert 300.000 euro in de bouw van kleine hotels en restaurants. Die worden uitgebaat door de lokale bevolking. Het project komt op een goed moment want buiten de landbouw valt er niet veel werk te vinden.

“Het goede is dat de gemeenschap actief betrokken is bij het project”, zegt Florentino Menjívar (62), de echtgenoot van María Dolores Gómez en eveneens een voormalig guerrillastrijder.

Guerrillacommandant

Het echtpaar woont in de Gemeenschap Dimas Rodríguez, in 1992 gesticht door voormalige guerrillero’s in de buurt van El Paisnal. De woonkern is genoemd naar een van de plaatselijke commandanten van het verzet tegen de regering.

Elk jaar op 15 december, de stichtingsdatum van de gemeenschap, houden de bewoners een militaire parade om hun commandant te herdenken. Ook die parade is populair bij toeristen. Daarom ligt Dimas Rodríguez eveneens op de toeristische route.