Oeganda is onvoldoende voorbereid op klimaatellende

Allen Nambozo teelde kolen, wortels en bananen op een helling van de Oegandese berg Elgon, in het oostelijke district Bulambuli. Tot vorige maand, toen de aanhoudende regen haar boerderijtje wegspoelde. De groenten waren haar enige bron van inkomsten.

De regen verwoestte niet alleen de gewassen. Ook het wegennet dat Bulambuli verbindt met de naburige districten Mbale en Kapchorwa moest eraan geloven. Ook dat is problematisch voor Nambozo, die haar oogst op de lokale markten van deze districten verkocht.

"Ik moet nu wachten tot het stopt met regenen om volledig opnieuw te beginnen", zucht Nambozo. Bulambuli is dicht bij de hellingen van de vruchtbare berg Elgon gelegen – eigenlijk een slapende vulkaan. Ondanks de risico's doen veel van haar buren aan landbouw op de berg, precies omwille van de goede bodem.

Ontbossing

De districtsautoriteiten hebben de bewoners al gevraagd om naar veiligere oorden te verhuizen. Ze vrezen dat de aanhoudende regens modderstromen zullen veroorzaken, met doden tot gevolg. Op dit moment lopen ongeveer vijfhonderd gezinnen gevaar, verklaart Sam Wamukota van het lokale rampencomité.

Weinigen voelen zich geroepen om te vertrekken. "Zelfs als we naar de school gaan om te schuilen, zullen we er geen bed en eten hebben. Het is zinloos, ze moeten ons in onze huizen laten wonen, waar we enig comfort hebben, in plaats van ons in groep te laten lijden", meent Nambozo's echtgenoot, Mugonyi.

Festus Bagoora, expert bij de National Environment Management Authority (NEMA), noemt ontbossing voor landbouw de belangrijkste oorzaak van de ellende. "De begroeiing remde de snelheid af waarmee het overtollige water van de berg stroomt."

"Elke aardverschuiving, vooral op de Elgon, is gevaarlijk voor de gemeenschappen omdat de stroom heel wat materiaal bevat, zoals stenen", verklaart hij. Volgens hem zullen de modderstromen erger worden als gevolg van de klimaatverandering.

Meer regen en droogtes

Oeganda is een van de Oost-Afrikaanse landen die meer met regen en droogtes zullen te kampen krijgen in de komende jaren. Uit een recent IPCC-rapport, dat in september in Kampala werd gepresenteerd, blijkt dat delen van Zuid- en Oost-Afrika ieder decennium een stijging van 5 tot 50 mm in de jaarlijkse neerslag te slikken zullen krijgen.

Sommige onderzoeken wijzen erop dat het natte seizoenen intenser zal worden, zoals momenteel het geval is in Oeganda.

Het rapport voegt eraan toe dat de meeste landen waar deze gevolgen van klimaatverandering voelbaar zullen worden, over onvoldoende data beschikken om preventief in te grijpen. Dat geldt zeker ook voor Oeganda, dat niet over de middelen beschikt om gepast te reageren op klimaatrampen.

Simon Peter Wananzofu, bestuurder van het Bulambuli-district, legt de schuld hiervoor bij de regering die te lang zou gewacht hebben. "We hebben er bij de regering voor gepleit om een kamp in te richten, een plek waar we veilig zijn tot ze verbeterde infrastructuurplannen uitgevoerd hebben, maar zonder gevolg", vertelt Wananzofu aan de telefoon.

"Momenteel zijn er twee grote barsten op de berg, die er een tijdje zitten. Die zullen waarschijnlijk vijf bestuurlijke gebieden in het hoger gelegen deel van Bulambuli treffen. De wegen in het lager gelegen deel zijn ook afgesneden door de stromen. De situatie wordt zielig."

Financiering

Het ministerie van Water en Milieu heeft richtlijnen opgesteld om gevolgen van de klimaatverandering in haar begroting op te nemen, aldus David Ebong van het ministerie. Hij wijst erop dat Oeganda te weinig fondsen heeft om kwesties van klimaatverandering aan te pakken.

"Los van de nationale financiering moeten we ook andere opties bekijken, zoals bilaterale financiering en financiering binnen de Verenigde Naties – zoals bijvoorbeeld het Groen Klimaatfonds," verklaart Ebong.

Bagoora is blij met deze ontwikkelingen. "De manier waarop we nu reageren is inefficiënt. We zouden ons beter wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering, in plaats van achter te feiten aan te hollen."

"Als er een ramp gebeurt, moet je eerst links en rechts nog geld bijeenharken. En als dat er geld niet snel komt, ziet de bevolking af en wordt het probleem alleen maar groter", besluit hij.