Griekse partijen strijden om gedesillusioneerde kiezer

Centraal in de verkiezingen staat het zogenaamde "memorandum": het eisenpakket dat de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) verbonden hebben aan het tweede  financiële hulppakket aan Griekenland. Daarin staat dat Griekenland sterk moet besparen en de inkomsten moet verhogen. De interimregering heeft dat gedaan door te schrappen in de pensioenen en lonen en door de belastingen te verhogen.

De afkeer van het memorandum heeft geleid tot het ontstaan van verschillende nieuwe partijen in Griekenland. In totaal nemen er 32 deel aan de verkiezingen. Volgens de opiniepeilingen zijn er een stuk of tien die waarschijnlijk zetels zullen winnen in het parlement. Gezien geen enkele partij meer dan een kwart van de stemmen lijkt te halen, is een verwarrend resultaat erg waarschijnlijk. De partij met de meeste zetels is aan zet in de coalitievorming.

Waar staan de nieuwe Griekse partijen voor? Een overzicht van de tien partijen die er in de opiniepeilingen het beste voor staan.

Nieuwe Democratie

Nieuwe Democratie (ND) is de belangrijkste centrumrechtse partij in Griekenland. De partij  deed het al slecht in 2009, en sinds november 2011, toen het met PASOK  in de interimregering stapte, heeft de partij nog meer steun verloren. ND verzette zich als oppositiepartij tegen het eerste hulppakket van de EU en het IMF in 2010. Maar toen ND in de interimregering stapte na het ontslag van premier Giorgos Papandreou,werkte de partij mee aan de uitvoering van het tweede hulppakket.

Ondanks een dalend aantal kiezers zal ND waarschijnlijk de grootste partij blijven met 20 tot 25 procent van de stemmen. Door de Griekse kieswetgeving krijgt de grootste partij automatisch 50 zetels extra in het parlement. Velen verwachten dan ook dat partijleider Antonis Samaras de volgende premier van het land wordt.

Panhellinistische Socialistische Beweging (PASOK)

PASOK deed het goed in de laatste verkiezingen en telt momenteel de meeste zetels in het parlement. Net nadat de partij aan de macht kwam, kondigde de PASOK-regering echter aan dat het Griekse tekort dubbel zo groot was als wat de vorige regering had beweerd. De nieuwe regering moest dan ook een reddingspakket vragen aan de EU en het IMF, en de daarbijhorende besparingsmaatregelen slikken.

PASOK profileert zich als socialistische partij. Volgens critici op de linkerzijde is dat enkel schijn, omdat de partij de zware besparingsmaatregelen steunt, onder meer op sociale uitgaven. De partij bevindt zich daardoor op een dieptepunt: amper 15 tot 18 procent zegt in opiniepeilingen op de partij te zullen stemmen. De voormalige Griekse minister van Financiën en huidig partijvoorzitter Evangelos Venizelos heeft beloofd geen belastingsverhogingen meer te steunen.

De Communistische Partij van Griekenland (KKE)

De KKE is de oudste partij van Griekenland, opgericht in 1918, en speelt historisch een belangrijke rol op de linkerzijde. De partij blijft trouw aan de marxistisch-leninistische doctrine en heeft een coalitie met andere linkse partijen uitgesloten.

Partijvoorzitter Aleka Papariga pleit voor een complete breuk met de Europese Unie en wil ook de Griekse munt drachme weer invoeren. De partij is zeer kritisch over de voorwaarden voor het hulppakket. De partij vindt vooral steun binnen de Griekse arbeidersklasse, met name in de grote steden en industriële regio's. Ongeveer 10 procent van de Grieken zegt op de partij te zullen stemmen.

Coalitie van Radicaal Links (SYRIZA)

Syriza bestaat uit zestien linkse partijen, waaronder sociaal-democraten, milieuactivisten, radicale socialisten en trotskisten. De partij steunt het Griekse lidmaatschap van de EU maar verwerpt de besparingsmaatregelen. Ze heeft al verschillende keren andere linkse partijen uitgenodigd om een coalitie te smeden, maar de KKE en Democratische links hebben dat voorstel altijd van de hand gewezen. Ook Syriza mag rekenen op ongeveer 10 procent van de stemmen.

Democratisch Links (DL)

Democratisch Links is opgericht in 2010 door voormalige Syriza-leden die de koers van die partij als teveel anti-Europa zagen. DL staat meer genuanceerd tegenover het memorandum dan Syriza, en voert aan dat Griekenland de nodige besparingen kan doen zonder de hardste ingrepen, zoals een verlaging van het minimumloon.

Partijvoorzitter Kouvelis heeft al aangegeven dat hij een coalitie uitsluit met een van de heersende partijen, PASOK of Nieuwe Democratie. Ongeveer 8 procent van de Grieken is van plan op de partij te stemmen.

Ecologische Groenen

De partij, die in 2002 werd opgericht, slaagde er nooit in de kiesdrempel van 3 procent te bereiken. Maar dat kan in deze verkiezingen veranderen: volgens de opiniepeilingen kan de partij nipt de drempel halen.

De groenen zijn tegen het memorandum, maar vooral om ecologische redenen: de maatregelen zouden tot een "plundereconomie" leiden, met onder meer plannen om naar olie te boren en goud te ontginnen. Toch is de partij voor het EU-lidmaatschap en voor de euro.

Democratische Alliantie

De centrumrechtse Democratische Alliantie wordt geleid door Dora Bakoyannis, de eerste vrouwelijke burgemeester in de geschiedenis van Athene. Bakoyannis werd uit Nieuwe Democratie gezet in 2010 omdat ze stemde voor de besparingsmaatregelen. De Democratische Alliantie is dan ook een van de weinige oppositiepartijen die het memorandum steunt.

Bakoyannis heeft al aangegeven dat ze een coalitie met PASOK en Nieuwe Democratie wel ziet zitten. De partij ijvert voor een flat tax en minder ambtenaren. Net als de groenen flirt de partij met de kiesdrempel.

Onafhankelijke Grieken

De partij werd amper twee maanden geleden opgericht door dissidente leden van Nieuwe Democratie die zich niet konden vinden in de steun voor het memorandum. Toch kan de partij al rekenen op ongeveer 10 procent van de stemmen, een succes dat cash betaald zal worden door Nieuwe Democratie.

De partij maakt volop gebruik van sociale media als Facebook en Twitter om haar boodschap te verspreiden. Partijvoorzitter Panos Kammenos heeft dan ook vele keren meer "likes" op zijn Facebookpagina dan de leiders van de grootste partijen PASOK en ND. Kammenos maakt zich sterk dat zijn partij niet zal samenwerken met de regeringspartijen.

Orthodoxe Volksbeweging (LAOS)

De nationalistische Orthodoxe Volksbeweging maakte kort deel uit van de PASOK/ND-regering, maar de vier ministers hielden het in februari voor bekeken omdat ze geen verdere besparingen wilden steunen.

LAOS is een rechtse partij, die zich tegen illegale immigratie is en sans-papiers wil uitwijzen, "voor ze een meerderheid worden", aldus partijvoorzitter Giorgis Karatzaferis. LAOS pleit ook voor belastingsvermindering en een hard standpunt tegenover Turkije.

De korte deelname aan de macht heeft veel kiezers doen vluchten naar andere extreemrechtse partijen zoals Gouden Dageraad. De partij houdt naar schatting nog zo'n 4 procent van de stemmen over.

Gouden Dageraad

Het extreemrechtse Gouden Dageraad is opgericht door supporters van de militaire junta die over Griekenland  heerste tussen 1967 en 1974. Voor het eerst wijzen de opiniepeilingen op een resultaat rond 5 procent, waardoor de partij zetels in het parlement kan winnen. In 2009 behaalde de partij amper 0,29 procent van de stemmen.

Gouden Dageraad  vindt dat illegale migranten onmiddellijk gedeporteerd moeten worden en dat zelfs legale migranten op termijn moeten verdwijnen. Het logo van de partij doet denken aan een hakenkruis. Er circuleert een video van partijvoorzitter Nikos Michaloliakos die een nazigroet brengt in de Atheense gemeenteraad.