Lekenjury brengt rechtspraak dichter bij Japanners

"Ik zie de lekenjury als een stap naar meer democratie in Japan", zegt advocaat Yukio Yanagida. Het is een relatief jong systeem, dat pas in mei 2009 werd ingevoerd. Maar nu de Japanners sociaal minder verantwoordelijk lijken, is het volgens Yanagida een welkome hervorming.

"We zien meer misdrijven die te maken hebben met armoede, familieproblemen en mentale inzinking. Mensen moeten inzien dat misdaden geen geïsoleerde incidenten zijn, maar eerder een sociaal probleem. De lekenjury is een manier om dat te doen", stelt hij.

Leed verzachten

Het Japanse systeem van de lekenjury is enkel van toepassing bij processen over zware criminele feiten, gaande van verkrachting over moord tot brandstichting. Zes mensen worden willekeurig gekozen uit de groep van geregistreerde kiezers in het district waar de misdaad werd begaan. Drie professionele rechters staan hen bij in hun taken. Voor de doodstraf moet er unanimiteit zijn onder de juryleden, terwijl een meerderheid voor levenslange opsluiting volstaat.

Uitspraken van een lekenjury kunnen in hoger beroep voor professionele rechters worden aangevochten. Op 25 november werd bijvoorbeeld een negentienjarige tot de galg veroordeeld door een lekenjury, die hem onder andere schuldig bevond aan de moord op twee vrouwen. Zijn advocaat raadde hem aan beroep aan te tekenen, hoewel de veroordeelde zei dat hij het oordeel van het hof aanvaardde.

Strafpleiter Satoru Ooshiro verwacht dat de hervormde justitie zal leiden tot een ernstige discussie over de doodstraf, die een eind kan maken aan de populaire opvatting dat het leed van familieleden van het slachtoffer moet worden verzacht. "Als gewone mensen betrokken raken als jurylid, zullen er andere standpunten ontstaan", verwacht Ooshiro.

Berouw

Uit een peiling die het ministerie van Justitie in augustus hield, bleek dat meer dan 70 procent van de bevolking nog achter de doodstraf staat. Veel Japanners lieten in een eerdere peiling al weten dat volgens hen de afschaffing van de doodstraf tot meer misdaad zou leiden.

Begin mei hield de krant Yomiuri een rondvraag onder de leden van lekenjury's, waaruit de rehabilitatie van de beschuldigden als topprioriteit naar voren kwam, terwijl de gevoelens van het slachtoffer slechts op de derde plaats stonden.

Volgens Ooshiro is een belangrijk aspect in de Japanse justitie het berouw dat de beschuldigde toont. Deze factor kan lekenjuryleden die zich eerder laten leiden door hun emoties beïnvloeden. Professionele rechters op hun beurt vertrouwen meer op precedenten.