Westen lust alles wat Chinees is

"We hoefden de vraag naar Chinese studies niet te stimuleren of agressieve campagnes te voeren om Chinese taallessen te promoten", zegt Xu Lin, directeur van het Confucius-instituut in Beijing. "Het is door de snelle ontwikkeling van China en de honger van mensen van over de hele wereld naar informatie over China, dat we verplicht zijn om ons netwerk van instituten zo snel uit te breiden."
Xu Lin sprak vorige week op de vierde conferentie van het Confucius-instituut in de Chinese hoofdstad, een steeds belangrijker forum voor China als opkomende culturele supermacht. Het evenement lokte deelnemers uit 87 landen en Beijing had alle reden tot tevredenheid.
Vijf jaar geleden maakten de Chinese leiders 10 miljoen dollar vrij om tegen 2010 honderd Confucius-instituten in de hele wereld op te richten. Eind 2009 waren er al 282 Confucius-instituten, tot in Afrika toe, en nog houdt de vraag aan. Het Hanban, het agentschap dat Chinees onderwijs in het buitenland promoot, schat dat er wereldwijd veertig miljoen mensen Chinees leren.
De conferentie vorige week draaide rond de vraag hoe de Chinese taal buiten de universiteiten verspreid kan worden in lokale gemeenschappen.

Japan en India

De expansie van China's "zachte macht" is een onderwerp dat Chinese wetenschappers sterk bezighoudt, vooral nu Japan en India ambitieuze plannen hebben aangekondigd om hun cultureel profiel internationaal te promoten. In 2007 zei Tokio dat het wereldwijd honderd bijkomende centra voor Japanse taallessen wilde oprichten. India broedt op een gelijkaardige culturele campagne.
Sommige Chinese experts wijzen erop dat de promotie van Chinese taallessen niet zal volstaan om een wereldwijde culturele impact te bereiken. India heeft bijvoorbeeld niet alleen filosofie, kunst en boeken in huis, maar ook een sterke entertainmentindustrie.
Chinese culturele producten winnen het in het buitenland niet van de trendgevoeliger popcultuur uit Japan en Zuid-Korea. De Chinese leiders kunnen daardoor weinig anders doen dan de taal gebruiken als speerpunt van hun culturele offensief.

Cultuursupermarkt

De keuze voor Confucius als de vaandeldrager van het culturele offensief is evenmin toevallig. Communistische mandarijnen zien in de oude filosoof die voor evenwicht en harmonie pleitte, de ideale spreekbuis voor het opkomende China, dat zich graag een harmonieus en vredelievend imago aanmeet.
Tijdens Mao's Culturele Revolutie werd Confucius nog verketterd als een feodale lakei. Dat China hem uitspeelt als een internationaal merk voor taalstudie toont een hernieuwde interesse in het Chinese erfgoed, zegt Qu Delin, hoogleraar aan de Taal- en Cultuuruniversiteit van Beijing. "Het confucianisme is eeuwenlang de hoeksteen van onze cultuur geweest. Het is het juiste embleem voor China's uitgestoken hand."
"Het Chinese volk is enkele honderden jaren onderdrukt door buitenlandse machten", zegt Xu Lin van het Confucius-instituut. "Daardoor waren we bang om de goede dingen van onze cultuur aan te prijzen bij buitenlanders. Nu is het tijd om het beste aan te bieden wat we in huis hebben. Dus willen van onze Confucius-instituten een soort cultuursupermarkten maken."