West-Papoeaanse vrijheidsstrijder zoekt steun in Afrika

Al meer dan een halve eeuw voert de inheemse bevolking van West-Papoea, die verwant is aan de Melanesiërs van de zuidwestelijke Pacifische eilanden, een voortdurende campagne voor het recht op zelfbeschikking. Ondanks bloedvergieten en meldingen van systematische mensenrechtenschendingen door de nationale veiligheidsdiensten, die naar schatting al een half miljoen levens hebben geëist, kijkt de internationale gemeenschap de andere kant uit.

Tegenwoordig klopt Benny Wenda, een West-Papoeaanse vrijheidsstrijder die sinds 2003 in ballingschap leeft in het Verenigd Koninkrijk, bij Afrikaanse staten aan voor steun. Na een bezoek aan Senegal in 2010, en twee bezoeken aan Zuid-Afrika vorig jaar, was Wenda in maart welkom op de viering van 59 jaar onafhankelijkheid in Ghana.

Pan-Afrikaanse solidariteit

Wenda spreekt van "wijdverspreide aandacht en hernieuwde pan-Afrikaanse solidariteit voor West-Papoea" bij zijn diplomatieke bezoeken aan deze Afrikaanse landen.

In Ghana ontmoette Wenda politieke en religieuze leiders. "We delen dezelfde geschiedenis. Het verbaast me niet dat Ghana jullie steunde bij de VN in 1969 en dat we West-Papoeaanse vluchtelingen hebben opgenomen in de jaren 1980", verklaarde de Ghanese ex-president Jerry John Rawlings aan de media in zijn land.

De alliantie die Wenda wil smeden, is gebaseerd op een gevoel van gedeelde historische ervaring. Hij verwijst daarbij naar Afrika als bakermat van de mensheid, maar in een recenter verleden ook naar de "brutaliteit van het kolonialisme."

Bij Wenda's bezoek aan Zuid-Afrika in februari toonden ook leiders als aartsbisschop Desmond Tutu en Nelson Mandela's kleinzoon Nkosi Zwelivelile zich solidair. "Het shockeert me dat West-Papoea nog steeds niet vrij is. Ik roep de Verenigde Naties en alle bevoegde instanties op om te doen wat ze weten dat juist is voor West-Papoea", verklaarde Tutu.

Een Nigeriaanse ngo, Pan African Consciousness Renaissance, hield vorig jaar zelfs een pro-West-Papoeaanse demonstratie voor de Indonesische ambassade in Lagos.

Oost-Timor

Dat Indonesië zich verzet tegen deze onafhankelijkheid, wordt niet enkel toegeschreven aan de bekommernis om nationale eenheid. West-Papoea, de naam die vaak wordt gebruikt voor de twee Indonesische provincies Papoea en West-Papoea samen, bezit een immense minerale rijkdom van koper, goud, olie en gas.

Het politieke lot van deze regio staat in contrast met dat van Oost-Timor aan het eind van vorige eeuw. Oost-Timor was een Portugese kolonie die door Indonesië in 1975 militair werd geannexeerd, maar onafhankelijk werd in 2002. Het proces was het positieve resultaat van een referendum drie jaar eerder, waarvan de uitkomst algemeen aanvaard werd.

West-Papoea kan nog op wat steun rekenen van Pacifische eilandstaten zoals de Salomonseilanden, Tonga en Vanuatu, die hun bezorgdheid over mensenrechtenschendingen bij de VN hebben geuit.

Vorig jaar gaf de Melanesische Speerpuntgroep, een regionale intergouvernementale organisatie, de status van waarnemer aan de Verenigde Vrijheidsbeweging voor West-Papoea, waarvan Wenda de woordvoerder is. Indonesië kreeg als belangrijke handelspartner wel een lidmaatschap waarmee het beperkt invloed kan uitoefenen binnen de organisatie.

Geen Afrikaanse belangen op het spel

Het recente bezoek van de Indonesische stafchef aan Fiji "doet vermoeden dat Indonesië bereid is om diplomatie en economische maatregelen in te zetten om een wig te drijven tussen de Pacifische landen en West-Papoea", stelt Richard Chauvel van het Azië-instituut aan de Universiteit van Melbourne vast.

In tegenstelling tot de Pacifische buren van Indonesië hebben Afrikaanse landen meestal geen aanzienlijke strategische, handels-, investeringsbelangen in Indonesië, meent Chauvel. "Ze hoeven die belangen dan ook niet af te wegen tegenover hun steun aan de West-Papoeaanse zaak bij de VN of elders."

De vraag is of deze Zuid-Zuidsolidariteit van Afrikaanse leiders voor de West-Papoeaanse vrijheidsstrijd zich ook in daden zal vertalen.