Vredesgesprekken in Mozambique in het slop

Vierentwintig jaar na de burgeroorlog flakkert het geweld weer op in Mozambique. De regeringspartij Mozambique Bevrijdingsfront (Frelimo) en het Mozambikaanse Nationale Verzet (Renamo) zijn niet alleen elkaars tegenstanders in het parlement, maar vechten het steeds vaker ook uit op het terrein.

Vorige week donderdag begonnen in de hoofdstad Maputo verzoeningsgesprekken tussen de partijen onder begeleiding van internationale bemiddelaars. Maar die gesprekken zijn inmiddels opgeschort, omdat beide partijen zich bijzonder hard opstellen en er teveel thema’s op tafel lagen. Mario Raffaelli, bemiddelaar voor de Europese Unie, vroeg om "meer orde" in de onderhandelingen. Raffaelli leidde in 1992 ook de gesprekken die een eind maakten aan de burgeroorlog.

Erfenis

De posities van beide partijen zijn niet formeel bekendgemaakt, maar volgens lokale media vraagt de regeringspartij Frelimo een staakt-het-vuren, een eis die Renamo-leider Afonso Dhlakama heeft geweigerd.

Het diepere conflict gaat terug op de erfenis van de burgeroorlog. Zo is het proces om de Renamo-rebellen te ontwapenen en te reïntegreren nooit echt helemaal op gang gekomen. Bovendien blijft Renamo een meer gedecentraliseerd bestuur eisen, met name in de centrale provincies waar de beweging sterk staat. Frelimo verzet zich tegen echte decentralisatie uit vrees de macht te verliezen.

Perfecte storm

Bovenop de grote politieke spanningen krijgt het land te maken met grote droogte en een diepe economische malaise. Mozambique lijdt net als andere Zuidelijk-Afrikaanse landen onder een aanhoudende droogte, die de voedselzekerheid van 1,2 miljoen mensen bedreigt. Het regenseizoen liep eind maart af en tot oktober wordt geen echte regen meer verwacht. De komende maanden zullen steeds meer voedselreserves op raken.

Ook economisch zit het land in erg slechte papieren. Vorige maand raakte bekend dat de Mozambikaanse regering honderden miljoenen dollars heeft verduisterd van leningen die bestemd waren voor nieuwe vissersboten. Het corruptieschandaal heeft ertoe geleid dat verschillende donoren, waaronder het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Nederlandse regering, hulpprogramma's hebben opgeschort. Zij willen eerst volledige inzage in de financiële situatie van het land. Waarnemers vrezen dan ook dat de situatie in Mozambique alle ingrediënten heeft voor een "perfecte storm", die de  smeulende erfenis van de burgeroorlog opnieuw kan aanwakkeren. Bij de burgeroorlog in Mozambique kwamen naar schatting een miljoen mensen om.