"Mexico negeert Inter-Amerikaans Mensenrechtenhof"

"We kunnen niet zeggen dat er tastbare resultaten zijn", zegt antropoloog Abel Barrera, stichter en directeur van het Centrum voor Mensenrechten Tlachinollan. "Maar er is ten minste aangetoond dat de klachten van slachtoffers in zaken van mensenrechtenschendingen echt waren."

Van november 2009 tot november 2010 heeft het Inter-Amerikaanse Hof voor Mensenrechten, een instelling van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) met zetel in de Costa Ricaanse hoofdstad San José, de Mexicaanse staat vijf keer schuldig bevonden voor de schending van fundamentele waarborgen en rechten.

De veroordelingen draaiden in de meeste gevallen om gebeurtenissen in Guerrero, een zone waar drugshandelaars, paramilitairen en linkse guerrillero's actief zijn.

Zaaien van marihuana

Het Hof veroordeelde Mexico eerst voor de verdwijning in 1974 van de inheemse leider Rosendo Radilla. In augustus vorig jaar volgden twee veroordelingen voor de verkrachting van de inheemse vrouwen Inés Fernández en Valentina Rosendo door militairen; deze feiten dateren van 2002.

De veroordeling in november sloeg op de ecologisten Rodolfo Montiel en Teodoro Cabrera, die in 1999 aangehouden en gefolterd waren door Mexicaanse soldaten en in 2000 tot respectievelijk zes en tien jaar cel veroordeeld werden voor het dragen van wapens en zaaien van marihuana.

Na nationale en internationale druk maakte toenmalig president Vicente Fox in 2001 de straf ongedaan om "humanitaire redenen", maar een juridisch onderzoek dat hun onschuld moest aantonen, kwam er niet. Dinsdag gaf de huidige Mexicaanse regering Montiel en Cabrera publiekelijk eerherstel, een van de bepalingen van de uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof.

Mensenrechtenactivisten bedreigd

In Guerrero kreeg al meer dan honderd mensenrechtenactivisten bedreigingen. Ze krijgen daarom bijzondere bescherming van de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie, de andere OAS-instantie die zich met deze materie bezighoudt.

Fabián Sánchez, directeur van de mensenrechtenorganisatie I(dh)eas, Litigio Estratégico en Derechos Humanos, noemt het zorgwekkend dat de Mexicaanse staat zijn verplichtingen niet nakomt, "niet alleen voor wat de uitspraken van het Hof betreft, ook vaststellingen van comités, werkgroepen en rapporteurs worden genegeerd."

De laatste jaren hebben die ongeveer duizend aanbevelingen gedaan. Meer dan 90 procent is genegeerd, zeggen mensenrechtenorganisaties. Bovendien heeft het Inter-Amerikaanse Hof in San José minstens veertien uitgebreide rapporten opgesteld over de verantwoordelijkheid van de Mexicaanse staat in mensenrechtenkwesties.

Ontbossing in Guerrero

Montiel en Cabrera waren in 1999 medeoprichters van de Organisatie van Ecologische Boeren van de Sierra de Petatlán y Coyuca de Catalán. De organisatie wilde de toenemende ontbossing in dit deel van Guerrero stoppen.

Mensenrechtenorganisaties zoals Tlachinollan klaagden in 2001 bij de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie aan dat het proces tegen beide ecologisten fouten had vertoond. De commissie besliste in 2009 de zaak voor het Inter-Amerikaanse Hof te brengen.

"Er is geen vooruitgang van betekenis in de uitvoering van de vonnissen", zegt Abel Barrera. "De wil bij de staat ontbreekt om de afspraken na te leven. Mexico heeft bij velen het imago de mensenrechten zwaar te schenden, het is een zwart punt in Latijns-Amerika."

Barrera kreeg op 27 mei de zesde Mensenrechtenprijs van Amnesty International en op 6 juni de Mensenrechtenprijs Robert F. Kennedy van het Amerikaanse Centrum voor Justitie en Mensenrechten Robert F. Kennedy.

Tlachinollan opende op 16 juni weer zijn deuren in de gemeenschap Ayutla de los Libres. Het kantoor was sinds februari 2009 gesloten na bedreigingen en intimidatie.

Op 18 april werd in La Morena, een andere gemeenschap in Guerrero, ecologist Javier Torres (30) vermoord. Hij was de leider van de organisatie die door Montiel was opgericht.

"Er zullen nog veel meer zaken voor het (Inter-Amerikaans) Hof komen de komende karen", zegt Sánchez. "En als de staat niet reageert, dan blijven we met hetzelfde probleem zitten. We zijn op dit punt meer dan achtergesteld."

De Inter-Amerikaanse Commissie kreeg vorig jaar 267 dossiers uit Mexico te verwerken. Alleen Colombia deed slechter met 325 dossiers.