Libische bannelingen keren terug in woelige politiek

Sinds de vroege jaren tachtig al waren Libische oppositiegroepen bezig met militaire en politieke campagnes tegen hun regering, vanuit de Verenigde Staten of Europa. Nu de grondwettelijke vergadering wordt gekozen, in juni, smeden ze zich om tot politieke organisaties om zich in het politieke strijdgewoel te bewegen.

Front

"Nu Khadaffi weg is, zijn we geen oppositiepartij meer", zegt Ibrahim Sahad, secretaris-generaal van het Nationaal Front voor de Redding van Libië, een van de grootste oppositiegroepen. "Nu proberen we de Nationale Overgangsraad te steunen. Maar als we iets zien wat we niet goed vinden, gaan we dat zeggen, natuurlijk." Sahad hoopt dat zijn groep mee kan doen in de verkiezingen van juni. De naam zal iets met Nationaal Front zijn, al is er nog niets besloten.

Ook de geestelijke Ali Al-Sallabi, die in Qatar woonde, wil meedoen met een partij. Zijn groep heet nu nog Nationale Verzameling voor Vrijheid, Gerechtigheid en Ontwikkeling en wil de grondwet baseren op de islamitische wet – maar wel volgens het gematigde model van Turkije of Tunesië.

Ook Sahad zegt dat de islam een rol moet spelen, al is hij meer voor een politiek model zoals in de Verenigde Staten, met drie gescheiden takken van de regering. "Mensenrechten zullen prioriteit nummer één zijn. Onze grondwet moet worden beïnvloed door de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens."

Sahad, een voormalige officier die net als veel andere dissidente militaire in de jaren zestig en zeventig op diplomatieke posten werd gezet, brak in 1981 met het regime van Khadaffi en vestigde zich in Virginia. Met andere voormalige diplomaten richtte hij het Front op om Khadaffi ten val te brengen. Toen vorig jaar de revolutie uitbrak, steunde het de rebellen, politiek, maar ook met manschappen.

Wantrouwen

Veel Libiërs wantrouwen de Overgangsraad, doordat er amper communicatie en transparantie is. "Sommige mensen die mee hebben gedaan met de repressie van Khadaffi zitten nog op gevoelige posities in de Raad. Dat zou niet mogen in deze overgangsperiode", aldus Sahad.

De Overgangsraad wil geen hele groepen uitsluiten van de regering, maar wil ook geen getrouwen van Khadaffi in haar gelederen hebben. Dat leidt soms tot onverwachte keuzes. Zo mag de bekende politiek wetenschapper Zahi Mogherbi niet meedoen met het schrijven van de grondwet omdat hij had samengewerkt met de zoon van Khadaffi, Saif al-Islam, aan hervormingsplannen. Dat mislukte toen. "Niemand in zijn wildste dromen dacht dat Khadaffi zou worden verdreven door een revolutie", zegt hij zelf. "Dus we probeerden het van binnenuit."

Mogherbi vindt dat de Overgangsraad slap werk aflevert. "In het begin was het doel duidelijk: Khadaffi wegkrijgen. Maar sindsdien zijn er steeds meer leden bijgekomen en is de eenheid verdwenen. Iedereen wil een deel van de koek. We moeten eerst een grondwet schrijven voordat het politieke spel mag beginnen. Maar ze zijn al begonnen met vechten."