Klimaatkosten Afrika kunnen oplopen tot 100 miljard dollar

Een van de belangrijkste vragen tijdens de klimaattop die maandag begint in Parijs, is hoe de miljarden dollars bijeen te krijgen die nodig zijn om de gevolgen van de klimaatverandering wereldwijd te beperken.

De Wereldbank en het VN-Milieuprogramma (UNEP) schatten dat bij een stijging van de temperatuur met 2 graden Celsius in Afrika jaarlijks 5 tot 10 miljard dollar voor aanpassing nodig is. Die kosten lopen tegen het midden van deze eeuw echter op tot 20 tot 50 miljard, en tot zo'n 100 miljard als de aarde 4 graden opwarmt.

Het plan van de Wereldbank en het UNEP,  Accelerating Climate-Resilient and Low-Carbon Development, wordt gepresenteerd tijdens de de klimaatconferentie (COP21) in Parijs. Het bevat mogelijke maatregelen om het continent veerkrachtiger te maken, zodat het de klimaatverandering beter aankan. De voorstellen richten zich onder meer op het versterken van klimaatwaarschuwingssystemen en het promoten van hernieuwbare energie.

"Afrika ten zuiden van de Sahara is zeer kwetsbaar voor klimaatschokken. Uit ons onderzoek blijkt dat die zeer veel impact kunnen hebben – op alles, variërend van groeiachterstanden bij kinderen tot malaria en hogere voedselprijzen en droogte", zegt Jim Yong Kim, voorzitter van de Wereldbank, in een verklaring.  "Dit plan komt met concrete stappen die Afrikaanse regeringen kunnen zetten om te voorkomen dat de economische groei en armoedebestrijding in hun landen terugvalt. De maatregelen bieden ook enige bescherming tegen de klimaatverandering."

Onrechtvaardig

Doreen Stabinsky, gasthoogleraar klimaatverandering aan de Uppsala-universiteit in Zweden, zegt dat de kosten van klimaataanpassing voor Afrika nu al zeer hoog zijn. Ze moeten voor Afrikaanse landen een prioriteit zijn in de begroting voor duurzaamheid en armoedebestrijding. "Deze bedragen die de Wereldbank noemt, zijn in eerst instantie nodig om de ontwikkeling van de afgelopen decennia in stand te houden. Ze laten ook zien hoe onrechtvaardig de klimaatcrisis is voor ontwikkelingslanden: op het moment dat ze hun eigen middelen en buitenlandse hulp zouden moeten investeren in ontwikkeling, moeten ze hun schaarse geld uitgeven aan een probleem dat ze niet zelf veroorzaakt hebben."

Stabinsky zegt dat de schattingen ook laten zien dat de huidige toezeggingen ontoereikend zijn. Het Global Climate Fund (GCF) kreeg tot nu toe slechts 10 miljard dollar toegezegd voor klimaataanpassing in ontwikkelingslanden in de hele wereld. De helft van dat bedrag is daadwerkelijk overgemaakt.

Als de aanpassingskosten voor Afrika alleen al liggen op 5 tot 10 miljard dollar per jaar, moet de steun van rijke landen die verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, aanzienlijk opgeschroefd worden. "Of deze bedragen wel of niet worden toegezegd in Parijs, zou bepalend moeten zijn voor het slagen van de klimaattop", zegt Stabinsky.

Lening of donatie

Van de 16,1 miljard dollar die het ambitieuze plan voorstelt om de klimaataanpassing in Afrika te versnellen, moet 5,7 miljard komen van de International Development Association (IDA), de tak van de Wereldbank die de armste landen steunt. Ongeveer 2,2 miljard zou van diverse klimaatfinancieringsinstrumenten moeten komen, 2 miljard van andere ontwikkelingsorganisaties, 3,5 miljard van de private sector en 0,7 miljard uit binnenlandse middelen. Daarnaast is nog eens 2 miljard nodig om het plan uit te voeren, zeggen de Wereldbank en het UNEP.

Stabinsky zegt dat het jammer is dat het plan niet duidelijk is over de vraag hoeveel van het geld uit leningen, en hoeveel uit donaties moet komen. Aanpassing aan de klimaatverandering is een extra last voor ontwikkelingslanden, geen zakelijke kans waar winst op behaald kan worden, zegt ze. Leningen zijn in haar visie niet geschikt voor financiering van de klimaataanpassing.