Indonesische christenen voelen zich niet meer veilig

De honderden kerkgangers in Bekasi drukken hun bijbels en liedteksten tegen zich aan terwijl ze stilletjes het lage gebouw binnenschuifelen dat nu dienst doet als hun bidplaats. Het gelach en getater dat typisch is voor bijeenkomsten van de Bataks, een etnische groep die overwegend uit christenen bestaat, blijft helemaal achterwege. Buiten trekken tientallen politieagenten de wacht op.

Ergernis

Bekasi, een stad in de buurt van Jakarta, haalde in september het nieuws toen een groep moslims er een protestantse dominee in elkaar sloeg en haar assistent neerstak. De slachtoffers behoren tot de Huria Kristen Batak Protestan (HKBP), de grootste protestantse congregatie in Indonesië.

De aanleiding van het incident was de gedwongen verhuizing van een moskee uit een residentieel complex in Bekasi. Toen bekend raakte dat een andere woning in het complex later was ingericht als kerk, zorgde dat voor ergernis bij moslims in Bekasi. Bij sommigen liep de wrevel blijkbaar hoog op. Sinds de aanslag mag de woning in het residentiële complex niet meer als kerk worden gebruikt. De aanhangers van de HKBP kunnen voor hun misvieringen voorlopig in een ander gebouw terecht, dat zwaar bewaakt wordt.

Pluralisme

Van de ruim 240 miljoen Indonesiërs is ongeveer 85 procent moslim. Protestanten waren volgens de volkstelling van 2000 goed voor 5,7 procent van de bevolking, katholieken voor 3 procent. In de Pancasila, de Indonesische staatsideologie, nemen pluralisme en de scheiding van staat en godsdienst een belangrijke plaats in.

Het is onwaarschijnlijk dat de aanslag religieus gemotiveerd was, zegt Said Aqil Siraj. Hij is de voorzitter van de Nahdlatul Ulama, met veertig miljoen leden de grootste islamitische beweging in het land. Volgens Said is de oorzaak eerder te zoeken in sociale spanningen. "De aanvallers waren arm en gemarginaliseerd door de almaar toenemende kloof tussen arm en rijk." Said verzekert ook dat zijn beweging zich zal blijven inzetten voor pluralisme.

Meer geweld

Ook de Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono heeft herhaaldelijk opgeroepen tot meer religieuze verdraagzaamheid. Maar die boodschap lijkt niet meer aan te komen. Het Setara-instituut voor Democratie en Vrede telde de eerste zeven maanden van dit jaar 28 gevallen van geweldpleging op christenen. In heel 2009 werden er maar achttien gevallen gemeld, in 2008 zeventien.

Ook andere religieuze minderheden worden op de korrel genomen. In Parung, ook in het westen van Java, brandden moslims in oktober een moskee van de islamitische sekte Ahmadiyah plat. Ook huizen en auto's van sekteleden gingen in de vlammen op, terwijl andere huizen vernield of geplunderd werden.

In Tanjung Balai op het eiland Sumatra hebben plaatselijke autoriteiten boeddhistische leiders opgedragen een zes meter hoog boeddhabeeld van de enige boeddhistische tempel in de stad te verwijderen omdat het niet verenigbaar zou zijn met de islamitische waarden en de maatschappelijke harmonie zou kunnen verstoren.

Het Setara-instituut haalt uit naar het gebrek aan ijver bij de politie en het gerecht om daders van religieus geïnspireerde gewelddaden te bestraffen. Dat gebrek aan ijver zou het geweld in de hand werken. De politie heeft inmiddels tien verdachten geïdentificeerd voor de aanslag van Bekasi, maar er is nog geen datum voor het proces. Een van de verdachten is de leider van het radicale Front van Verdedigers van de Islam. Die groep wordt ook verdacht van gewelddadige raids op nachtclubs en bars in Jakarta en omstreken.