Een zoektocht naar water in de Grote Oceaan

Water, sanitatie en afvalverwerking zijn enkele belangrijke onderwerpen die deze week op de agenda staan tijdens de derde Internationale Conferentie over Kleine Eilandstaten in Ontwikkeling (SIDS) op Samoa.

Laisene Nafatali woont in Lotofaga, een dorp met vijfduizend inwoners aan de zuidkust van Upolu, het belangrijkste eiland van Samoa, een Polynesische eilandstaat ten noordoosten van Fiji in het midden van de zuidelijke Grote Oceaan.

Net als veel anderen op het eiland is ze voor haar huishouden afhankelijk van regenwater en oppervlaktewater. Er is geen stroompje, waterval of opslagtank in de buurt. Wassen, koken en goede sanitaire voorzieningen zijn daardoor soms problematisch.

"We hebben alleen emmers waar een paar liter in kan. Als het een hele week regent, gaat er veel water verloren", zegt Nafatali. Veel mensen zijn niet in staat voldoende regenwater op te vangen in zulke kleine emmers.

Transportkosten

Het regenseizoen stopte in maart. Nu, in het droge seizoen, regent het slechts twee tot vier keer per maand. Drinkwater en water om te koken hebben prioriteit. "Als het de hele week niet regent, huren we een vrachtauto. Alle emmers en containers gaan erop en we zoeken dan mensen met pijpleidingen. Die vragen we om water. Daar kunnen we maar twee of drie dagen mee doen", zegt ze. Om zich te wassen lopen Nafatali en haar gezin naar het strand. Een wandeling van een half uur.

De meeste mensen in Lotofaga leven van wat ze zelf verbouwen. Deze zelfvoorzienende boeren hebben te weinig inkomen om een watertank te kopen. Die kost ongeveer 880 euro. Het weinige geld dat ze hebben, gaat meestal op aan de transportkosten om elders water te halen. "We kunnen niet sparen voor onze kinderen, hun scholing, voedsel of kleding. Bijna al het geld gaat op aan water", zegt ze.

Samoa is voor 65 procent van het water afhankelijk van regenwater, en voor 35 procent van grondwater. De Waterautoriteit op Samoa voorziet in waterzuiveringsinstallaties op het platteland. Ongeveer 32.000 mensen in 54 dorpen participeren in onafhankelijke waterregelingen op plaatselijk niveau.

Oude leidingen

Sulutuma Sasa Milo, voorzitter van de Vereniging voor Onafhankelijke Waterregelingen, wijst erop dat de infrastructuur bijna een halve eeuw oud is en vernieuwd moet worden. Toch is de waterregeling vitaal voor de plattelandsbevolking. De infrastructuur bestaat uit leidingen die water uit natuurlijke bronnen, zoals een rivier, naar dorpen vervoeren. Overschotten worden opgeslagen in tanks.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen en Milieu valt er genoeg regen op Samoa. De uitdaging is echter de opvang en de beperkte opslagcapaciteit. Wel veranderde het regenseizoen in de afgelopen vijf jaar. Normaal gesproken begon het in oktober en duurde het zes maanden, nu duurt het meestal maar drie maanden.

Zeventig procent van de bevolking van Samoa, die ruim 190.000 mensen telt, woont op Upolu. Ook de hoofdstad ligt op het eiland. De vraag naar water is groot. Verstedelijking, waterkrachtcentrales, de landbouw en het toerisme hebben daarop sterk invloed. In 2011 en 2012 werd Samoa getroffen door droogte. Veel dorpen, vooral aan de zuidkust van Upolu, kwamen zonder water te zitten doordat stroompjes en stroomgebieden opdroogden.

Samoa ligt op schema als het gaat om drie van de zeven Millenniumdoelen (MDG's). Maar grotere wateropslagcapaciteit en en milieumanagement zijn cruciaal als het gaat om veilige drinkwatervoorziening. Momenteel heeft 40 procent van de bevolking schoon drinkwater.