ECB: Klimaatschok kan financiële kettingreactie in gang zetten

Het rapport van de ECB, in samenwerking met het Europees Comité voor Systeemrisico's (ESRB) toont hoe klimaatrisico's als een schokgolf door het financiële systeem kunnen gaan. Dat is vooral te wijten aan “versterkers” in het financiële systeem, die de risico’s vergroten door de economische en financiële banden tussen banken en bedrijven. 

Een plotse stijging van de prijs voor CO2-uitstootrechten zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat sommige bedrijven hun leningen aan banken niet kunnen afbetalen. Dat geldt met name voor CO2-intensieve bedrijven, maar het kan ook andere spelers mee in het bad trekken.

Droogte, hitte en bosbranden

Maar ook de fysieke gevaren - zoals waterstress, hittestress en bosbranden - vormen een systemisch klimaatrisico voor de financiële wereld, zegt de ECB, omdat ze onderling gelinkt zijn en elkaar kunnen versterken. 

Ook daar kunnen de markten een kettingreactie op gang brengen die financiële impact vergroot. Een klimaatschok zou bijvoorbeeld kunnen leiden tot een plotselinge “herwaardering van klimaatrisico’s” en zo snelverkopen doen ontstaan. Banken en fondsen kunnen zich dan verplicht zien om snel een groot aantal blootgestelde activa te verkopen tegen dumpingprijzen.

Overheidscontrole

In een wanordelijke transitie, met een plotse en ingrijpende verandering van de CO2-prijs, kunnen de marktverliezen voor verzekeraars en beleggingsfondsen oplopen tot respectievelijk 3 en 25 procent van hun activa. 

Dat vormt een sterk contrast met een ordelijke overgang naar netto nuluitstoot in 2050, die door de overheid in goede banen wordt geleid. Een geleidelijke transitie kan schokken verzachten en de gevolgen voor bedrijven en banken verlichten, zegt de ECB. De kans op faillissementen in 2050 wordt daardoor met ongeveer 13 tot 20 procent verminderd in vergelijking met het huidige beleid. Het zou ook kredietverliezen voor banken verminderen.

Stresstest

Om de kans op een financiële crisis te verminderen, pleit het rapport onder meer voor financiële buffers voor banken en andere instellingen. Een andere ingreep zijn zogenaamde “concentratiedrempels”, die moeten vermijden dat banken te sterk zijn blootgesteld aan CO2-intensieve sectoren of regio’s die kwetsbaar zijn voor de gevolgen van de klimaatcrisis.

Eerder deze maand bleek uit een stresstest bij honderd Europese banken al dat de meeste niet voorbereid zijn op plotse klimaatschokken en onvoldoende rekening houden met de gevolgen van de klimaatverandering in hun risicomodellen.

Van de 104 banken bleek 60 procent geen kader te hebben om klimaatrisico’s voor hun investeringen en leningen in te schatten. Amper 20 procent houdt rekening met het klimaat als variabele bij de toekenning van leningen.