Bruine rijst helpt in strijd tegen diabetes

Vandaag, 14 november, is het Werelddag tegen diabetes. Precies 25 jaar geleden nam de Wereldgezondheidsorganisatie het initiatief om zo'n dag in het leven te roepen, omdat diabetes overal ter wereld in opmars is.

Dit jaar wordt in het bijzonder aandacht gevraagd voor het belang van screening. Want hoe sneller de ziekte ontdekt wordt, hoe makkelijker ze bestreden kan worden.

Onderzoek

Diabetes komt niet alleen in het Westen voor. Het is ook een probleem in een land als Cambodja, waar je dat misschien niet meteen zou verwachten omdat de keuken er gezond lijkt en de inwoners zelden dik zijn.

Toch lijden naar schatting 240.000 Cambodjanen aan de ziekte, zo'n 5 tot 10 procent van de bevolking. Dat percentage zou elk jaar stijgen, al is er een gebrek aan betrouwbaar cijfermateriaal.

In het meest recente gezondheidsonderzoek (uit 2010) geeft 85 procent van de ondervraagden aan dat hun bloedsuikerspiegel niet gecontroleerd is in het afgelopen jaar. Veel Cambodjanen weten dus simpelweg niet of ze de ziekte hebben of niet.

Nog een opvallende conclusie uit het onderzoek: één op vier ondervraagden bij wie effectief een verhoogde bloedsuikerspiegel was vastgesteld, heeft raad gevraagd aan een klassieke heler. Dat blijkt vaak een tovenaar die elk gezondheidsprobleem bestrijdt met kruidenmengsels en spirituele sessies.

Diabetes bestrijden is in zo'n context een hele opgave, zeker als je weet dat het gezondheidssysteem in dit land ontoereikend is.

Elke dag rijst

Beter voorkomen dan genezen, dus. En dan komt het dieet van de gemiddelde Cambodjaan in het vizier. Rijst staat elke dag op het menu. Maar om het risico op diabetes te verkleinen zou de traditionele witte rijst vervangen moeten worden door bruine.

Witte rijst wordt immers sneller opgenomen door het lichaam en dat zorgt voor een hogere bloedsuikerspiegel.

Nederlander Maurits van Pelt staat aan het hoofd van de lokale ngo MoPoTsyo, die zich inzet in de strijd tegen diabetes. Hij probeert al jaren om die bruine rijst op het bord van de Cambodjanen te krijgen. Maar dat is niet makkelijk.

"Veel restaurants zetten geen bruine rijst op het menu, simpelweg omdat niemand die wil", legt hij uit. Daar zijn veel verklaringen voor. Bruine rijst moet langer koken en je moet dus meer brandstof verbruiken om hem klaar te maken. Mensen vinden ook dat hij niet zo lekker is (lees: niet zo zoet) in vergelijking met witte rijst. En bovendien is bruine rijst duurder, precies omdat er minder vraag naar is en dus geen productie op grote schaal.

Eergevoel

Van Pelt ziet nog een andere verklaring. "Cambodjanen associëren bruine rijst met armoede. Tijdens de periode van de Rode Khmer moesten mensen er vaak op overleven. Daarom is bruine rijst vandaag nog steeds niet populair."

Toch is er sprake van een voorzichtige kentering. Een betere marketing moet bruine rijst promoten. Producenten doen een beroep op het eergevoel van de Cambodjanen, door op de verpakking te vermelden dat de fameuze tempels van Angkor Wat destijds gebouwd zijn door bruine rijst-eters.

Vreemd genoeg is de hogere prijs voor sommigen ook een overtuigend argument: “Als iets duurder is, zal het ook wel beter zijn voor je gezondheid.”

Preventie

In de strijd tegen diabetes leidt MoPoTsyo al tien jaar patiënten op om anderen te helpen. "Veel diabetici negeren de eerste symptomen, omdat ze simpelweg geen informatie over de ziekte hebben. Dat kan later grote gevolgen hebben", zegt Van Pelt. Zo'n zogenaamde 'peer educator' (iemand die vanuit eigen ervaring spreekt) komt volgens hem ook geloofwaardiger over.  

Meach Lina wist niets over diabetes, tot ze zelf met de ziekte te maken kreeg. Nu begeleidt ze 170 patiënten, die ze onder meer toont hoe ze zelf hun bloedwaarden kunnen controleren.

Om het probleem meer onder controle te krijgen wordt de patiënten ook geleerd om voldoende te bewegen en op hun voeding te letten. "Deze preventieve tips kunnen levens redden", zegt Meach, "want veel mensen hebben eenvoudigweg geen geld voor dure medicijnen."