Presidentsvrouw scheidt om president te kunnen worden

Na maandenlange geruchten werd het op 8 mei bevestigd: de 51-jarige Sandra Torres is kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 11 september namens de coalitie van de regerende sociaaldemocratische Nationale Eenheid van de Hoop (UNE) en de centrumrechtse Grote Nationale Alliantie (GANA). De kandidatuur moet nog geformaliseerd worden.

In principe kon Torres geen presidentskandidaat worden. Artikel 186 van de grondwet zegt dat dichte familieleden van de president niet naar deze functie mogen dingen. Maar onlangs lekte uit dat Torres in maart een echtscheidingsverzoek had ingediend. In april werd de echtscheiding toegestaan maar meteen volgde een reeks beroepsprocedures. De groep Vernieuwend Alternatief van Advocaten en Notarissen bekwam de voorlopige schorsing van de echtscheiding omdat de echtscheiding gefingeerd zou zijn. Maar vrijdag oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de scheiding kon.

Daarmee is het laatste woord nog niet gezegd. Een groep Guatemalteken die heeft meegeschreven aan de huidige grondwet, dreigt met een rechtszaak tegen de president als de kandidatuur van Torres officieel wordt. "Poging tot schending" van de grondwet, zou de beschuldiging dan luiden.

Otto Pérez Molina favoriet

Colom en Torres zijn acht jaar geleden getrouwd. Volgens de oppositie woont ze nog steeds in de presidentiële woning. "Ik heb het recht om te kiezen en verkozen te worden", reageert Torres. "Ik scheid van de president maar ik trouw met het volk."

De verkiezingsstrijd begon officieel deze maand. De partijen hebben nog tot 2 juli de tijd om hun kandidaten in te schrijven. De coalitie UNE-GANA heeft dat nog niet gedaan.
Volgens de laatste peilingen staat Sandra Torres op de tweede plaats, na Otto Pérez Molina, kandidaat van de conservatieve Patriottische Partij (PP). Pérez Molina, een gepensioneerde generaal, werd bij de vorige verkiezingen verslagen door Álvaro Colom

Sandra Torres is goed vertrouwd met de nationale politiek. Ze coördineerde de Raad voor Sociale Cohesie, gecreëerd door Colom. In die positie beheerde ze miljoenen voor sociale programma's en nam ze deel aan ministeriële vergaderingen.

Discriminatie van de vrouw

Vrouwenorganisaties noemen de beslissing van Torres om te scheiden "onethisch". Anderen zien er net een reactie in tegen de discriminatie van de vrouw in Guatemala.

"Het lijkt niet ethisch van de echtscheiding gebruik te maken als men niet te bedoeling heeft te scheiden maar wel om naar het presidentschap te dingen", zegt Raquel Zelaya van de Vereniging voor Sociale Studies. "De legitimiteit van doña Sandra is sterk verzwakt want om te kunnen regeren moet je een verleden van respect voor de geest en de letter van de wet kunnen voorleggen." Het is niet de correcte manier om de discriminatie van de vrouw in Guatemala aan te pakken, zegt ze. "De strijd van de vrouwen moet gebruik maken van wettelijke middelen, dit is niet de focus die ik van de vrouwen zou verwachten."

Mayra Alvarado van de Nationale Unie van Guatemalteekse Vrouwen zegt dat vrouwen in Guatemala harder moeten vechten om dit soort plaatsen te bereiken omdat het systeem in Guatemala "patriarchaal, autoritair en militaristisch" is. Ze herinnert eraan dat vrouwen pas 46 jaar geleden voor het eerst konden deelnemen aan verkiezingen en verkozen konden worden. "En tot kort geleden bestond verkrachting binnen het huwelijk niet in dit land."

Weinig vrouwen in Guatemalteekse politiek

In Guatemala is politieke participatie bij vrouwen beperkt. In het parlement zijn slechts 19 van de 158 zetels bezet door vrouwen. De Interparlementaire Unie, een internationale organisatie, plaatst Guatemala op de negentigste plaats op 129 landen als het gaat over vrouwelijke aanwezigheid in het parlement.

Van de 333 gemeentebesturen in het land hebben er slechts 6 een vrouwelijke burgemeester.
Het Hooggerechtshof telt slechts één vrouw op dertien magistraten.
In Guatemala is er geen wet die minimumquota voor vrouwelijke aanwezigheid in de politiek vastlegt. In de meeste andere Latijns-Amerikaanse landen is dat wel het geval.

Rigoberta Menchú

Een andere opvallende vrouwelijke presidentskandidaat is Rigoberta Menchú, laureaat van de Nobelprijs voor de Vrede in 1992. Het is al voor de tweede keer dat ze deelneemt.
De mensenrechtenactiviste is de kandidaat van de inheemse partij Winaq en het linkse Frente Amplio (Breed Front). Menchú maakt deel uit van het Mayavolk. Ze was in 2007 de eerste inheemse vrouw die in Latijns-Amerika naar het presidentschap dong.