Albanezen vrijdag opnieuw de straat op

Op 21 januari demonstreerden meer dan twintigduizend mensen in de hoofdstad Tirana tegen de conservatieve regering van premier Sali Berisha (volgens de oppositie waren er tweehonderdduizend deelnemers). Drie demonstranten werden doodgeschoten toen honderden mensen probeerden door een politiebarricade te breken bij het kantoor van de premier.

De schutters behoorden tot de Nationale Garde, die opereert onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Tegen zes leden van de Nationale Garde zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd, maar tot nu toe zijn er nog geen arrestaties verricht. De regerende Democratische Partij noemt de arrestatiebevelen onderdeel van "een goedgestructureerde poging tot een staatsgreep" door de oppositie.
 
Zowel de regering als de oppositie hadden voor dit weekend demonstraties gepland. 

Riskant spel

"We zullen doorgaan met onze protesten, zonder geweld, met de solide kracht van het volk", zei socialist en oppositieleider Edi Rama, over de voor morgen geplande demonstratie.

Ondanks het feit dat Rama een vreedzame demonstratie aankondigt, speelt hij volgens sommigen een riskant spel: zelfs onder de oppositie beweren sommigen dat de doden van afgelopen vrijdag niet nodig waren geweest, als Rama tijdig had gereageerd op het verwachtte gewelddadig ingrijpen van de overheid.

Berisha heeft inmiddels besloten de pro-overheidsdemonstratie af te blazen. Hij deed dat na interventie van de EU-afgezant Miroslav Lajcak deze week. Lajcak riep op tot "een einde aan het geweld" en waarschuwde dat de Europese toekomst van Albanië sterk afhangt van de vraag of de politieke leiders "doen wat de EU vraagt en of ze dat nu doen." 

Hongerstaking

Albanië heeft een bevolking van 3,2 miljoen mensen en is een van de armste Europese landen. Het land bevindt zich in een politieke impasse sinds de algemene verkiezingen van juni 2009, die krap werden gewonnen door de partij van Berisha. Volgens de oppositie was er bij de verkiezingen sprake van onregelmatigheden.

In mei vorig jaar gingen oppositieleden en sympathisanten in hongerstaking, gesteund door tienduizenden demonstranten. Ze eisten een hertelling van de stemmen. Bemiddeling door internationale organen zorgde ervoor dat de protesten stopten. Nu beweert de oppositie dat de regering haar belofte aan de internationale gemeenschap om onderzoek naar de verkiezingen toe te staan, niet heeft gehouden.

Hoewel hij nog steeds aanzienlijke steun geniet, wordt premier Berisha alom gezien als een corrupt politicus. Berisha was tussen 1992 en 1997 president van Albanië. Zijn mandaat eindigde door de economische en sociale chaos die ontstond nadat bekend werd dat Albanezen bijna een miljard euro spaargeld hadden verloren aan piramidespelen.

Corruptie

Op 14 januari werd Berisha's bondgenoot in de regering, minister van Economie en Handel Ilir Meta, gedwongen af te treden nadat een populaire tv-zender materiaal uitzond waaruit bleek dat hij corrupt was. Meta werd vorig jaar minister. Hij verving Dritan Prifti, die eveneens verstrikt was geraakt in een corruptieschandaal.

"Meta's ontslag was vooral formeel, de coalitie met Berisha blijft bestaan en Meta's positie als minister van Economie, Handel en Energie is eenvoudigweg overgedragen aan een andere vertrouweling", zegt Erion Veliaj van de kleine oppositiepartij G99.

"Het publiek en de meeste media waren woedend over de flagrante ontkenning van de feiten die bleken uit de tv-reportage", zegt Veliaj. "Berisha en Meta beschuldigden oppositieleider Rama ervan de "maker" van de video te zijn."

Deze woede kwam bij de bestaande frustratie over de regering en leidde tot de demonstratie van afgelopen vrijdag. Volgens Veliaj wordt de woede extra aangewakkerd doordat "de overheid worstelt met economische problemen, de belastingen verhoogt en problemen heeft met de betaling van ambtenarensalarissen." Daarnaast werd in november vorig jaar de Albanese aanvraag om toe te treden tot de Europese Unie, afgewezen.