"Saoedi’s zullen Amerikaanse schaliesector klein krijgen"

De Verenigde Staten vonden steeds minder oliebronnen en zagen de productie van hun bestaande bronnen dalen. Het land werd steeds afhankelijker van import. Maar de komst van fracking veranderde dat.

Het optimisme was groot. Door de nieuwe technologie, de vondst van grote schalievelden en massale kapitaalinjecties zouden de VS al over enkele jaren niet langer van anderen afhangen voor olie, voorspelde men. De forse daling van olieprijzen haalt dat optimisme echter onderuit.

Onzekerheid

"In de geo-economie van de olie zijn we in een nieuw tijdperk van onzekerheid beland", zegt energie-analist David Livingston van de denktank Carnegie Endowment for International Peace.

In 2003 gingen de olieprijzen stijgen, tot 140 dollar per vat in 2008. Door de wereldwijde financiële crisis doken de prijzen omlaag. Nadien stabiliseerden ze rond de 100 dollar per vat, maar eind vorig jaar gingen ze weer onderuit: vandaag draait de prijs rond 40 dollar.

Daardoor kampen de Amerikaanse producenten, vooral die van schaliegas, met te lage prijzen, overproductie, een tekort aan opslaginfrastructuur en kredietbeperkingen.
Bovendien bemoeilijken de groeivertraging van de Chinese en Europese economie het herstel van de energievraag.

OPEC

Door de ontwikkeling van schaliegas en schalieolie waren de VS op ramkoers gekomen met de Organisatie van Olieproducerende Landen (OPEC), zeker toen ze ook de import uit de OPEC-landen gingen terugschroeven.

Sinds november handhaaft de OPEC haar productiequota. Onder impuls van Saoedi-Arabië, de grootste OPEC-producent, wil het blok zo de prijzen verder laten dalen. Op die manier wil de OPEC de verdere ontwikkeling van de schaliesector ontmoedigen; fracking is veel duurder dan de traditionele oliewinning.

Bij fracking wint men olie en gas door water en chemicaliën onder grote druk in de grond te pompen en zo ondergrondse steenlagen (schalie) te breken. Wereldwijd en vooral in de VS is deze techniek aan een razendsnelle opmars bezig.

Produceren met verlies

Volgens het Noorse adviesbureau Rystad Energy kost de productie van een vat schalieolie in de VS 65 dollar. Dat betekent dat de sector met verlies werkt. De gemiddelde kost van een vat ruwe olie bedraagt 13 dollar, in de Golf 4 dollar.

Volgens Miriam Grunstein van het Mexicaanse Centrum voor Economisch Onderzoek en Onderwijs heerst veel onzekerheid in de sector door de lage olieprijzen. "Dat heeft veel bedrijven gedwongen om hun uitvoeringscapaciteit te verbeteren, investeringen te beperken en de efficiëntie te vergroten."

Dalende productie

In juni produceerden de Verenigde Staten 9,2 miljoen vaten ruwe olie per dag, bijna de helft uit schalie.

De vooruitzichten beginnen er minder rooskleurig uit te zien. Eind augustus voorspelde het Internationaal Energieagentschap (IAE) voor september een daling van de schaliegasproductie, de eerste keer dit jaar. En de daling is zo groot dat de winning uit nieuwe bronnen niet volstaat als compensatie, voegt de IAE daaraan toe.

De OPEC en vooral Saoedi-Arabië zullen hier wellicht sterker uitkomen. "Met zijn nieuwe strategie, die ontstaan is uit noodzaak, legt het koninkrijk (Saoedi-Arabië) de nadruk op marktaandeel in plaats van op prijs", zegt Livingston. "Tegelijk verschuift het de rol om het evenwicht te bewaren in de wereldwijde oliemarkt door naar de Amerikaanse schalie-industrie. Dat is een aanzienlijke verandering in de geo-economie van de olie."

Op die manier zouden de Verenigde Staten de nieuwe "schommelspeler" worden, maar zonder dezelfde macht als de Golfstaten om de koers te bepalen.

"De bubbel zal niet barsten, maar geleidelijk leeglopen", voorspelt Livingston. "Met de huidige prijzen zullen we een relatief snelle krimp in de beschikbaarheid van kapitaal voor de schaliesector zien omdat die met verlies produceert."

"Het doel van de Saoedi's is te vermijden dat de Verenigde Staten opnieuw een belangrijke uitvoerder worden", zegt Grunstein. "De sterkste markten zetten de meeste druk." De VS hebben een opleving van de vraag nodig. "Men heeft consumptie nodig en ik zie niet vanwaar die zou kunnen komen."