Myanmar worstelt met te veel en te weinig water

Sinds twee weken heeft het dorp Htita voor het eerst in zijn geschiedenis een eigen waterput. Lei Lei Win, een jonge vrouw balanceert twee gele bakken van 20 liter met een stok op haar schouder. In amper een minuut kan ze nu haar gezin van water voorzien om te wassen, koken en drinken. "Vroeger moest ik ver wandelen om water, dus dit bespaart me heel wat tijd", verklaart ze.

De inwoners hebben de 200 meter diepe waterput niet aan hun regering te danken, maar aan een Myanmarese zakenman die uit het dorp afkomstig is en Khiri, een reisagentschap onder leiding van een Nederlander dat een deel van zijn winst gebruikt om putten te bouwen in de droogste delen van het land.

Watertekort

De centraal gelegen vlaktes van Myanmar, met bergen in het westen en het oosten, omvatten ook de enige steppe van Zuidoost-Azië. De Droge Zone telt 10 miljoen inwoners die als gevolg van de klimaatverandering kampen met neerslagpatronen die steeds moeilijker te voorspellen vallen.

"Er is genoeg water in Myanmar, maar er is weinig infrastructuur en elektriciteit. Daardoor is de toegang tot water problematisch geworden, en wordt het tekort jaar na jaar erger", zegt Andrew Kirkwood, fondsmanager van het Livelihoods and Food Security Trust Fund (LIFT) dat zich richt op de arme plattelandsbevolking van Myanmar.

Ongeveer 90 procent van de neerslag in het land valt tijdens het regenseizoen, van juni tot oktober. Maar de geografische verschillen in hoeveelheid tussen de droogste regio, de bergstreken en de kustgebieden zijn erg groot.

In de droge zone was het watertekort dit jaar acuter dan anders, als gevolg van de weinige neerslag het jaar daarvoor en dus de beperkte opslag, aldus LIFT. Tot overmaat van ramp veroorzaakte El Nino hogere temperaturen en dus meer verdamping in het seizoen daarop.

Extreme regenval

In andere delen van het land hebben ze af te rekenen met het tegenovergestelde: extreme regenval en overstromingen. Tijdens het regenseizoen van 2015 werden grote delen van het land, van de staten in het noordwesten tot het deltagebied, getroffen door aanhoudende regen.

Zonder degelijke maatregelen draaide een normaal gezien beheersbaar natuurfenomeen uit op een ramp: er vielen tientallen doden en bijna 800.000 hectare rijstvelden raakte vernield of beschadigd, zo meldde het VN-Bureau voor de Coördinatie van Vluchtelingenzaken.

Zowel de droogtes als overstromingen hadden precaire hygiënische omstandigheden en ziektes tot gevolg, terwijl de gevolgen voor de landbouw leidden tot ondervoeding.

Een correct beheer van waterbronnen is de sleutel tot het oplossen van het probleem in Myanmar, menen ngo's en beleidsmakers. Cijfers van de VN bewijzen dat slechts 5 procent van de potentiële watervoorraden in het land worden gebruikt, vooral door de landbouw. Tegelijk neemt de vraag toe als gevolg van verstedelijking en de integratie van het land in de wereldeconomie, na vijf decennia van militaire dictatuur.

"We hebben nauwelijks een idee hoeveel grondwater er is, en waar zich dat bevindt", verklaart Kirkwood.

Hydrocultuur

De ngo Terre des Hommes heeft in de Droge Zone met succes een systeem van hydrocultuur geïntroduceerd. Dit systeem, dat aan de Universiteit van Bologna werd ontwikkeld, vereist 80 tot 90 procent minder water dan de klassieke aardecultuur. Zo krijgen landloze boeren toegang tot verser en goedkoper voedsel.

"Bij het project zijn 45 dorpen in Mandalay en Magway betrokken", vertelt projectmanager Enrico Marulli. De regio Magway heeft de hoogste kindersterfte van het land, tweemaal zo hoog als Rangoon: er is dus dringend behoefte aan levensverbeterende oplossingen.

Maar de duurzaamheid op lange termijn van deze projecten wordt beperkt door de algemene herstructurering die het land doormaakt. Een nieuwe broeikas kost tussen de 70 en 80 dollar, maar dat kunnen de meeste boeren alleen financieren als ze de mogelijkheid hebben geld te lenen.

Al deze kwesties komen vandaag (dinsdag) aan bod op de Global Water Partnership High Level Roundtable on Water Security in Rangoon. De vergadering wil de vooruitgang van lopende projecten op het gebied van water en sanitair versnellen, onder leiding van de Myanmarese regering en de Wereldbank.