Leven van asielzoekers in Bulgarije is geen lachertje

De protestactie vorige maand, die zestig tot zeventigmensen op de been bracht, wou symbolisch het gesloten centrum Busmantsi voor sans-papiers in de Bulgaarse hoofdstad Sofia sluiten. De actievoerders vroegen dat de Bulgaarse wet wordt aangepast om illegale immigranten te regulariseren zodat ze toegang krijgen tot gezondheidszorg, onderwijs en werk.

Volgens een deelnemer, de 26-jarige Vassil, vroegen de manifestanten ook wettelijke garanties tegen arbitraire opsluiting en wettelijke oplossingen voor onnodig lange opsluiting. Maar ook legale bijstand en geschikte gezondheids- en onderwijsdiensten voor wie in Busmantsi verblijft, vrije toegang tot middelbaar onderwijs voor buitenlanders ongeacht hun wettelijke status, en toegang tot sociale zekerheid en gezondheidszorg voor alle wettelijk tewerkgestelde buitenlanders en hun kinderen, ongeacht hun immigratiestatus.
 
Momenteel verblijven er tot honderd mensen in Busmantsi, voornamelijk mensen zonder papieren die aan de grens opgepakt werden.

Richtlijn

Voor de Europese richtlijn van eind 2008, die de opsluiting beperkt tot 6 maanden (uitzonderlijk tot 18 maanden), had Bulgarije geen limiet voor het verblijf van immigranten in gesloten centra. Ze konden er jaren worden vastgehouden. Sinds de richtlijn in mei 2009 werd geïmplementeerd, werden velen die langer dan anderhalf jaar opgesloten zaten, vrijgelaten uit Busmantsi.

Maar de problemen blijven. De maximum termijn van achttien maanden, bedoeld voor uitzonderlijke gevallen, zou nu als norm gelden in Bulgarije. Bovendien zitten verschillende soorten mensen arbitrair opgesloten in Busmantsi, verklaart Kristina Gologanova van de ngo Assistance Centre for Torture Survivors (ACET). Nieuwkomers die bescherming vragen, zitten door administratieve capaciteit maanden vast in Busmantsi. In de gesloten instelling vind je ook veel Afghanen. Ze zijn afgewezen door Bulgarije, maar kunnen niet terug naar Afghanistan omdat ze geen papieren hebben.

Geen integratie

De directeur van Busmantsi verzekert dat er inspanningen gebeuren om de asielzoekers de beste zorg te verlenen. Hij denkt dat het leven in het gesloten centrum beter kan zijn dan erbuiten. "We kunnen mensen niet zomaar laten vertrekken als ze niet de nodige documenten hebben", verklaart Yotko Andreev. "Dat betekent op straat leven. Weinigen vragen zich af wat het alternatief is voor deze mensen als ze niet Busmantsi verblijven."

Het leven na Busmantsi is hard zowel voor asielzoekers die geregulariseerd werden als voor diegenen die illegaal blijven. Niet-geregulariseerden die na 18 maanden vrijgelaten worden, moeten zich dagelijks melden bij de lokale autoriteiten. Voor anderen met de status van vluchteling bestaat er geen strategie voor integratie. Er is sprake van intimidatie en zelfs occasioneel geweld tegen vreemdelingen. Een job is moeilijk te vinden en kinderen die naar school willen, moeten slagen voor een toelatingsproef in het Bulgaars.

"Bulgarije is niet bepaald open voor deze groepen mensen", stelt Gologanova vast.  "Velen redeneren: we hebben zelf geen geld, hoe kunnen we dan mensen uit andere landen opvangen? Sommigen denken zelfs dat immigranten terroristen, drugverslaafden en mensensmokkelaars zijn." Zelfs wie erkend wordt als vluchteling, verlaat na één of twee jaar het land, vermoedt ze.

Samen met Roemenië is Bulgarije de nieuwe grens van de EU, op de weg naar het Midden-Oosten en Azië naar Europa. Toch laat Bulgarije in de voorbije jaren procentueel gezien steeds minder immigranten toe, aldus de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR. De organisatie waarschuwde dat de Bulgaarse cijfers vooral voor Irakezen (de tweede grootste groep vluchtelingen en asielzoekers in de wereld) gevaarlijk fel gedaald is.