Laos plant nog meer grote stuwdammen

Niet iedereen is blij met de Nam Theun 2, een 39 meter hoge stuwdam met een waterkrachtcentrale goed voor een vermorgen van 1000 megawatt. Een coalitie van activisten grijpt de plechtige inhuldiging donderdag aan om een brief te sturen naar de voorzitter van de Wereldbank, Robert Zoellick. Daarin geeft ze een opsomming van de sociale en ecologische problemen die de bouw van de Nam Theun 2 heeft veroorzaakt.

"De meer dan 6200 mensen van etnische minderheden die door het project moesten verhuizen, kunnen nog steeds geen duurzaam inkomen verwerven drie jaar nadat ze de toegang verloren tot natuurlijke rijkdom als rijstvelden, landbouwgrond, bos en graasland", staat in de brief die door 34 organisaties en individuen uit 18 landen werd ondertekend. Ook wijzen de activisten op het lot van 110.000 mensen in dorpen aan de oevers of in het hinterland, die gevaar lopen door veranderingen aan het ecosysteem van de rivier.

Met een lening van 1,5 miljard dollar aan een privaat project in Laos, een van de armste landen in Zuidoost-Azië, keerde de Wereldbank terug naar de grote stuwdammen. De financiële instelling had zich uit deze sector teruggetrokken na kritiek in het rapport 'World Commission on Dams' uit 2000. Daarin staat te lezen hoe de bouw van grote stuwdammen in ontwikkelingslanden een spoor van sociale en ecologische vernieling achterlaten.

Winsten voor de staat

De Wereldbank presenteert NT2 nu als het toonbeeld van zijn nieuwe filosofie: de mogelijkheid om duurzame waterkrachtcentrales te ondersteunen. "Nam Theun 2 is een voorbeeld van waterkracht die ontwikkeling stuwt op een economische, ecologische en sociaal duurzame manier", zegt Keiko Miwo van de Wereldbank in Laos. "Dat is belangrijk in een wereld waar 1,5 miljard mensen geen toegang hebben tot elektriciteit en waar de impact van de klimaatverandering zich steeds harder laat voelen."

Om zijn woorden kracht bij te zetten, wijst de Bank op winsten uit de stuwdam die de Laotiaanse economie een boost zullen geven. 5,8 miljoen Laotianen leven onder de armoedegrens. Sinds de turbines van NT2 in maart werden ingeschakeld, heeft de regering 5,6 miljoen dollar verdient aan de verkoop van stroom aan Thailand, benadrukt Miwa. "De inkomsten voor Laotiaanse regering worden op 10 miljoen dollar geschat voor het komende jaar."

Geld dat dankzij NT2 binnenstroomt, vloeide naar onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuurprojecten op het platteland, aldus de Wereldbank. De verkoop van elektriciteit aan Thailand is onderdeel van het Laotiaanse plan om het land uit de armoede te halen door "de batterij van Zuidoost-Azië" te worden.

Duurzaam model

Vanwege het bergachtige landschap en de vele rivieren bestaan er al plannen voor twaalf andere grote stuwdammen in Laos, om de energiehonger van buurlanden waaronder Vietnam te stillen. De meeste grote waterkrachtprojecten in Laos zullen gefinancierd worden door investeerders uit Thailand, China en Vietnam. De Bank hoopt dat ze het "duurzame model" van NT2 zullen volgen. "De Laotiaanse overheid moet lessen trekken uit NT2", denkt Miwa.

De werkelijkheid is anders, waarschuwen actievoerders. Ze zijn bezorgd dat de stuwdammen die in Laos worden gebouwd het werk zijn van private investeerders die weinig interesse hebben in de ecologische en sociale impact van hun projecten.

Er worden met geld uit de privésector drie dammen gebouwd in Laos zonder studies naar de impact op het milieu, stelt Ikuko Matsumoto van International Rivers. "Deze dammenbouwers negeren niet alleen het duurzame model dat de Wereldbank zogezegd heeft gepromoot met NT2, maar ook de bezorgdheden van ngo's."