"Klimaattop heeft te weinig oog voor meest kwetsbaren"

Tijdens de opening van de klimaattop klonk de noodzaak door om op basis van de recentste wetenschappelijke inzichten actie te ondernemen. De ernst van de klimaatcrisis uit zich in intensere stormen, stijgende temperaturen en zeeniveaus en het smelten van de ijskappen.

Pedro Sánchez, premier van Spanje – dat gastland werd nadat de politieke crisis in Chili dat land gedwongen had de top af te stoten – riep tijdens de opening op tot een snellere reductie van de CO2-uitstoot. “Een handvol fanatiekelingen ontkent vandaag nog, helaas, het bewijs over de klimaatverandering”, zei Sánchez.

Sociale top

Parallel aan de officiële top is een alternatieve top gaande. Deze Social Summit for Climate bekritiseert het economische model gebaseerd op winning van grondstoffen en massaconsumptie. Dat model is verantwoordelijk voor de klimaatcrisis, stelt de openingsverklaring. Die bekritiseert ook het gebrek aan resultaten op de diverse klimaattoppen van de Verenigde Naties.

“De wetenschappelijke diagnose is duidelijk als het gaat om de ernst en dringendheid. Economische groei vindt plaats ten koste van de meest kwetsbare mensen,” stelt de verklaring. Ze noemt klimaatrechtvaardigheid “de ruggengraat van het sociale gevecht van onze tijd” en “de breedste paraplu die er is om de diversiteit van de strijd voor andere mogelijke wereld te beschermen.”

Deze week wordt ook de Zweedse activiste Greta Thunberg verwacht in Madrid. Zij wist wereldwijd jongeren te mobiliseren in de strijd tegen de klimaatverandering.

Kwetsbare regio’s

COP25 is de derde opeenvolgende klimaatconferentie die in Europa wordt gehouden. De agenda richt zich op zaken als financiering voor nationaal klimaatbeleid en emissiereductieregels voor markten die zonder in het Klimaatakkoord van Parijs nog niet zijn gespecificeerd. Het klimaatakkoord werd vier jaar geleden goedgekeurd. Het wordt van kracht in 2020.

In Madrid wordt ook gewerkt aan een nieuwe doelstellingen rond emissiereductie en aan de financiering van het Internationale Warschau-mechanisme voor Verlies en Schade, bedoeld om kwetsbare regio’s te ondersteunen.

Trump en Poetin

De organisatoren schatten dat de top zo’n 29.000 bezoekers trekt. Daaronder zijn ongeveer 50 regeringsleiders, naast vertegenwoordigers van de 196 officiële delegaties en burgerorganisaties. Daarnaast zijn er zo’n 1.500 journalisten in Madrid om de top te verslaan.

De afwezigheid van de Amerikaanse president Donald Trump, de Russische president Vladimir Poetin, de Indiase premier Narendra Modi, de Chinese president Xi Jinping, de Braziliaanse president Jair Bolsonaro en de Britse premier Boris Johnson geven echter weinig redenen tot optimisme.

Tot deze groep behoren de leiders van de landen met de hoogste uitstoot van broeikasgassen. Hun gebrek aan interesse kan dan ook ernstige consequenties hebben voor het klimaatakkoord.

Begin vorige maand zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, dat hij formeel aan de Verenigde Naties te kennen had gegeven dat terugtrekking uit het Klimaatakkoord in gang was gezet.

Nieuw record

VN-secretaris-generaal António Guterres zei tijdens de openingsceremonie dat “de laatste, net gepubliceerde informatie van de Wereld Meteorologische Organisatie laat zien dat de niveaus van gassen die warmte vasthouden in de atmosfeer, een nieuw record hebben bereikt.”

“Willen wij echt herinnerd worden als een generatie die haar kop in het zand heeft gestoken, die deden alsof er niets aan de hand was?”

In het Emissions Gap Report 2019 waarschuwde het VN-Milieuprogramma onlangs dat de emissie met 7,6 procent per jaar teruggedrongen moet worden tussen 2020 en 2030, om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5 graden Celsius. Dat maximum is het streven van het Akkoord van Parijs.

Alarmerend

Veel delegaties erkenden dat de wereld niet op koers ligt om de doelstellingen van 45 procent uitstootreductie tegen 2030 en CO2-neutraliteit tegen 2050 te bereiken. Ze wezen erop dat de uitstoot van broeikasgassen in 2018 een alarmerende 55,3 miljard ton bereikte.

Gehoopt wordt dat meer landen, steden, bedrijven en investeringsfondsen zich zullen aansluiten bij de Climate Ambition Alliance. Tot nu toe steunden 66 landen, 10 regio’s, 102 steden, 93 bedrijven en 12 grote private investeerders die alliantie.

Meer dan zeventig landen en honderd steden hebben tot nu toe beloofd toe te werken naar nuluitstoot in 2050.

Gabon en Nepal

Tot nu toe wisten alleen Gabon en Nepal de doelen in hun nationale klimaatplan (NDC) te halen. In deze nationale plannen leggen landen de mitigatie- en aanpassingsmaatregelen vast waaraan ze zich willen houden binnen het Klimaatakkoord van Parijs, om de temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden.

Deze twee landen zijn echter nauwelijks verantwoordelijk voor de klimaatcrisis. De plannen van Bhutan, Costa Rica, Ethiopië en de Filipijnen zijn gericht op een maximale stijging van 2 graden. De maatregelen van de overige landen zijn volgens Climate Action Tracker onvoldoende of zwaar onvoldoende.

Maatregelen actualiseren

Latijns-Amerika moet “ambitieuzer worden”, zei Manuel Pulgar-Vidal, hoofd Climate and Energy bij het World Wildlife Fund (WWF). “Hoewel er vooruitgang is geboekt, zijn de maatregelen onvoldoende. Er is een multilateraal antwoord nodig op de crisis. We hebben nog maar elf jaar om onze koers bij te stellen, in 2050 CO2-neutraliteit te bereiken en de temperatuurstijging onder 1,5 graden te houden.”

De Marshall-eilanden hebben hun nationale klimaatplan voor 2020 al ingediend, terwijl 41 landen de intentie hebben hun vrijwillige maatregelen te actualiseren. Daarnaast hebben 68 landen – inclusief die van de Europese Unie – gezegd dat ze verdere uitstootbeperkingen willen doorvoeren.