Inheems protest tegen mijnbouw op heilige grond

Zo'n tweehonderd Wixáritari-indianen, ook wel Huichol genoemd, reisden afgelopen week van het westen van Mexico naar de hoofdstad om te protesteren tegen mijnbouw in de woestijn van San Luis Potosí, in de gelijknamige staat.

In San Luis Potosí ligt het reservaat Wirikuta, een gebied dat door de Wixáritari als heilig wordt beschouwd.

De Wixáritari-indianen zijn een van de weinige inheemse groepen in Mexico die hun oude, spirituele identiteit van voor de Spaanse tijd bewaard hebben. Ze aanbidden de goden van de maïs, adelaars, herten en peyote, een doornloze cactus die bij inname een hallucinogeen effect kan hebben.

Peyote groeit niet in de westelijke bergen van Sierra Madre waar de Wixáritari leven, maar is overvloedig in aanwezig in Wirikuta.

De woestijnregio, waar de oude mijnbouwstad Real de Catorce ligt, was tijdens de Spaanse koloniale periode een van de belangrijkste zilverwinningsgebieden.  

Real de Catorce is nu een populaire toeristenbestemming. De stad trekt kunstenaars, hippies, onderzoekers, ecologen en acteurs. Veel van hen hebben zich online verenigd om Wirkuta in stand te houden.

Beschermd natuurgebied

In april 2008 was de Mexicaanse president Felipe Calderón, gekleed in traditionele Huichol-outfit, aanwezig bij de ondertekening van een pact over de bescherming van de Wixáritari -cultuur tussen de gouverneurs van vijf staten

Een jaar later verstrekte zijn regering echter 22 mijnbouwvergunningen aan Real Bonanza, een dochteronderneming van het Canadese mijnbouwbedrijf First Majestic. Zeventig procent van de ruim 6000 hectare land waar het om gaat, ligt in Wirikuta.
 
Een ander Canadees bedrijf, West Timmins Mining, kreeg twee concessies in het hart van Wirikuta, rondom El Bernalejo.
 
Leden van Salvemos Wirikuta (Red Wirikuta) zeggen dat er minstens dertig mijnbouwprojecten zijn in de heilige regio. De regering negeert oproepen om het gebied te beschermen, zegt Rodolfo Cossío, hoofd van het ceremoniële centrum van de Wixáritari-indianen in Santa Catarina in de staat Jalisco.

Naast de culturele problematiek, spelen in Wirikuta juridische en milieuvragen. Het gebied van 140.000 hectare werd in 2001 namelijk door de regering tot beschermd natuurgebied verklaard.  

Biodiversiteit

De regio heeft een rijke biodiversiteit en ken veel soorten cactussen, zegt Conservación Humana, een Mexicaanse ngo die zich inzet voor het behoud van de heilige gebieden. "Het is een eiland van vegetatie middenin de woestijn", zegt Humberto Fernández van Conservación Humana.

"De Wixáritari-indianen geloven dat met de vernietiging van Wirikuta ook het einde van de wereld aanbreekt", zegt de activist.

Wirikuta is niet de enige plaats die waar mijnbouw op weerstand stuit. Minera San Xavier, een Canadees bedrijf dat de zilver- en goudmijn Cerro San Pedro runt, krijgt ook zware kritiek. Cerro San Pedro ligt eveneens in de staat San Luis Potosí. Het bedrijf is verder actief in de zuidelijke staat Guerrero, waar het op weerstand stuit in de regio's Costa Chica en La Montaña.
 
Een tiende van het oppervlak van Guerrero zou al geleasd zijn door mijnbouwbedrijven die er open mijnen exploiteren die bijzonder schadelijk zijn voor het milieu.

Investeringen

De mijnbouwindustrie heeft volgens president Calderón 12 miljard dollar in Mexico geïnvesteerd sinds 2006, het jaar waarin hij aantrad als president. Deze week zei hij in een toespraak dat zijn land wereldwijd de leidende producent van zilver is en de op acht na grootste producent van goud.

"We steunen de mijnbouwindustrie. Die kan momenteel werken onder omstandigheden zo we die lang niet hebben gekend", zei de president, zonder te verwijzen naar de weerstand onder de inheemse bevolking. 
 
Naar schatting is 12 tot 30 procent van de Mexicanen inheems. De officiële schatting, die gebaseerd is op het aantal mensen dat een inheemse taal spreekt,  gaat uit van een lager aantal. Mexico telt 112 miljoen inwoners.

In Mexico-Stad kondigden de Wixáritari-indianen deze week aan een aantal culturele evenementen aan die hun zaak moeten ondersteunen. Het gaat onder meer om een kunstveiling en een muziekfestival in februari 2012.