Hoger beroep tegen patent borstkankergen

Voorstanders uit de biotech-industrie vinden dat "geïsoleerde kopieën" van genen buiten het menselijk lichaam gepatenteerd moeten kunnen worden. Intellectuele eigendomsrechten op genen stimuleren volgens hen onderzoek.

Afgelopen week kondigde de ACLU aan naar het Hooggerechtshof te stappen in een poging het patent van Myriad Genetics, een biotech-bedrijf uit Salt Lake City (Utah), ongeldig te laten verklaren. In 2009 spande de ACLU voor het eerst een zaak aan bij een rechtbank in de staat New York. Die verklaarde het patent ongeldig, maar Myriad wist in hoger beroep alsnog zijn gelijk te halen.

Borstkankerweek

De ACLU heeft tot half december de tijd om in hoger beroep te gaan. "We hebben besloten dat te doen en het nu bekend te maken in verband met de Nationale Week tegen Borstkanker in oktober", zegt Sandra Park, jurist bij de ACLU.  "Deze zaak is van groot belang voor patiënten en de wetenschap." In het voorjaar van 2012 zal vermoedelijk duidelijk worden of  Hooggerechtshof de zaak in behandeling neemt.
 
Volgens Jaydee Hanson, voormalig directeur bio-ethiek van de Verenigde Methodistenkerk in de VS, zijn inmiddels meer dan 4000 genen gepatenteerd. Daartoe behoren kopieën van genen die samen 20 procent van het menselijk genoom uitmaken. Hanson, die nu beleidsdirecteur is van het International Centre for Techology Assessment (ICTA), vocht via ICTA in het verleden met succes patenten aan op verschillende dieren.

Screenings

De patenten geven Myriad het exclusieve recht in de VS testen te doen met BRCA-1 en BRCA-2 en die informatie beschikbaar te stellen aan artsen en patiënten. Ontwikkelde  genetische screenings op borstkanker vallen onder het patent en andere bedrijven mogen dergelijke tests niet ontwikkelen.

Bij mutaties van BRCA-1 en BRCA-2 lopen vrouwen een groot risico borstkanker te ontwikkelen en sommige mannen lopen een groter risico op prostaatkanker.

De ACLU vertegenwoordigt een groep van twintig eisers, onder wie genetici, pathologen en belangengroepen van borstkankerpatiënten, die vinden dat het patent schadelijk is voor de zorg aan borstkankerpatiënten.
 
Zij vinden dat Myriad patiënten niet moet laten betalen voor genetische testen die zieken kunnen gebruiken om beslissingen te nemen over bijvoorbeeld een borstamputatie, terwijl andere instanties diezelfde testen ook zouden kunnen doen als Myraid niet de exclusieve rechten op de genen had.

Hoge kosten

Vijf tot 10 procent van de gevallen van borstkanker is gelinkt aan mutaties van BRCA-1 of BRCA-2. Vrouwen met mutaties hebben 85 procent kans kanker te ontwikkelen. Sommige Amerikaanse verzekeringsmaatschappijen betalen de testen. Maar vooral maatschappijen die armen verzekeren, vergoeden de testen niet.

Ellen Matloff, raadsvrouw bij de Yale Medical Group van de Yale School of Medicine en eiser in de ACLU-zaak, zegt dat de kosten van de test voor veel patiënten een probleem opleveren. Een "omvangrijke" borstkankertest van Myriad op mutaties kost volgens haar 3400 dollar (2450 euro) en een aanvullende test voor BRCA-1 en BRCA-2, de BART-test, kost 700 dollar (ruim 500 euro).
 
Veel patiënten die ze aanvullende testen adviseert, doen dit niet vanwege de kosten, zegt Matloff. "Ik weet dat we daardoor mutaties over het hoofd zien. Het BRCA-gen is erfelijk. Vrouwen krijgen daar zelf mee te maken, maar ook hun kinderen, broers en zussen en neven en nichten."

Tegenstanders van patenten stellen ook dat patenten de toegang tot nieuwe kennis over genen en daaraan gerelateerde ziekten blokkeren. "De volgende onderzoeksfase op het gebied van genetica en ziekten is erachter komen hoe genen samenwerken", zegt Hanson. "Dat is een gigantische klus en de patenten vormen daarbij een belemmering."