Waarom Pakistan de laatste stap tegen polio niet zet

Rana Muhammad Safdar, de coördinator van het Nationale Centrum voor Noodoperaties voor Polio, zegt er slapeloze nachten van te hebben. “En niet alleen ik, maar het hele team denkt na over de vraag hoe we iedereen kunnen bereiken”, zegt hij. “Het is altijd pijnlijk om te horen dat een kind levenslang verlamd raakt door een ziekte die te voorkomen is met een vaccin.”

Vorige maand waren in heel Pakistan 39 miljoen kinderen jonger dan vijf gevaccineerd. Iets meer dan 180.000 kinderen kregen geen vaccin omdat hun ouders dat weigerden. Hoewel dat aantal marginaal is, baart het toch zorgen.

“Het aantal kinderen dat door een weigering van de ouders niet gevaccineerd is, is heel klein. Het gaat om 0,5 procent. Maar als die kinderen dicht bij elkaar wonen krijgt het virus hierdoor toch meer kans om te overleven en opnieuw infecties te verspreiden in gebieden die we met veel moeite ‘schoon’ hebben gekregen”, zegt Safdar.

Nepnieuws

Het Pakistaanse vaccinatieprogramma voor polio begon 26 jaar geleden. Een leger van 260.000 gezondheidswerkers diende huis-aan-huis het poliovaccin toe aan kinderen jonger dan vijf jaar. Pakistan is echter één van de drie landen wereldwijd waar het virus nog niet uitgeroeid is, samen met Afghanistan en Nigeria (waar inmiddels een jaar lang geen nieuwe gevallen gemeld zijn).

Vorig jaar rapporteerde Pakistan 25 gevallen van het wildtype 1 poliovirus (WPV1). Sinds het begin van dit jaar kwamen 23 nieuwe gevallen aan het licht en er worden meer besmettingen verwacht.

Nepnieuws over poliovaccins doet nog steeds de ronde in het land. Vorig jaar ging een video viraal op Twitter waarin beweerd werd dat er in de vaccins een gif zit dat kinderen ziek maakt. Het leidde tot extra weigeringen van het vaccin in de daaropvolgende maanden.

Ook geloven sommige mensen nog steeds dat het vaccinatieprogramma een door het Westen gefinancierd programma is met een verborgen agenda. Volgens de ongefundeerde geruchten zou het bedoeld zijn om moslimkinderen onvruchtbaar te maken en zo de moslimgemeenschap te verzwakken, bevat het vaccin voor moslims verboden ingrediënten of veroorzaakt het zelfs verlamming.

Andere kinderziekten

Abrar Khan, een 29-jarige docent, liep polio op toen hij drie jaar oud was. Hij is geen gezondheidsspecialist, maar weet wel heel veel van het virus. Vijf jaar geleden was hij ambassadeur van het Poliobestrijdingsinitiatief van de regering.

Hij legt nog steeds huisbezoeken af in Baldia Town in het westen van Karachi, als de huizen door gezondheidswerkers gemarkeerd zijn met een “R”. Dat betekent dat het gezin weigert de kinderen te vaccineren. “Ik leg ze uit dat het hun recht is te weigeren. En ik probeer ze te overtuigen van het nut van vaccinatie. Maar zelfs als ze ‘ja’ zeggen tegen mij, kan ik niet controleren of ze daadwerkelijk hun kinderen laten vaccineren”, zegt hij.

Mensen maken zich meer zorgen over andere kinderziekten, die vaker voorkomen, en de gebrekkige gezondheidszorg in het algemeen, legt Khan uit. “Betere gezondheidszorg bieden in het algemeen, kan een manier zijn om deze mensen over te halen.”

Valse registraties

Swaleha Ahmed, die niet met haar echte naam genoemd wil worden en al zeventien jaar actief is bij het vaccinatieprogramma, wijst erop dat de campagne al zo lang loopt dat er slijtage optreedt. Sommige gezondheidswerkers in de provincie Khyber Pakhtunkhwa (KP), waar het virus nog circuleert, registreerden jarenlange weigeraars als gevaccineerd. “Dat is gebeurd in zeer afgelegen gebieden waar ze tot hun knieën in de sneeuw kilometers moesten afleggen om de gezinnen te bereiken, om vervolgens met een weigering geconfronteerd te worden.”

Ahmed, die een hoge positie heeft bij het vaccinatieprogramma, zegt dat poliowerkers gestimuleerd worden om deze gezinnen toch te bezoeken. “We maken ze duidelijk dat weigeringen geen invloed hebben op hun dagelijkse salaris. En dat ze na een weigering niet nog een keer hoeven, maar dat we dan iemand anders sturen. Ook weten ze nu dat ze ontslagen kunnen worden als ze kinderen registreren als gevaccineerd, terwijl er geen vaccin is toegediend.”

Campagnemoeheid

Ook bij de ouders is sprake van campagnemoeheid. Nasik Abbas, supervisor in Tarnol, op ongeveer 20 kilometer van de hoofdstad Islamabad, is al dertien jaar betrokken bij de poliocampagne. “Ouders raken geërgerd doordat we geregeld voor de deur staan”, zegt hij.

Hifza Tahir, die actief is als poliowerker in Bahria Town in Islamabad, kampt met nog een dilemma. “Ze sturen me weg en zeggen dat ze hun kinderen wel in het ziekenhuis laten vaccineren.”

Ahmed zegt dat ook de werkuren van de poliowerkers, in 62 procent van de gevallen vrouwen, worden geëvalueerd. “Ze moeten niet per se vaste uren krijgen toebedeeld, maar een periode waarin ze het verplichte aantal huizen moeten bezoeken.” In sommige gevallen, zegt ze, kan het zinvol zijn een gezin later op de dag te bezoeken als de man thuis is van zijn werk, omdat hij vaak de beslissende factor is. Of juist vroeg in de ochtend, voordat de kinderen naar school zijn.

Verbetering

Ahmed zegt dat het polioprogramma in de loop van de jaren verbeterd is. “Tegenwoordig zijn de poliowerkers beter getraind in de omgang met ouders, hebben ze een identiteitskaart bij zich, wordt hen zekerheid geboden en wordt alles gedocumenteerd.”

In risicodistricten wordt deze maand nog een vaccinatiecampagne gehouden, gevolgd door een landelijke campagne in april, zegt Safdar. Hij zegt dat het virus dan weer op het risiconiveau van 2017/2018 is. “Van daaruit moeten we dan toewerken naar het volledig terugdringen van polio, via routinematige vaccinatie, het bieden van basisgezondheidszorg, bestrijding van ondervoeding en goede sanitaire voorzieningen.”