Guinee stevent af op een burgeroorlog

Tijdens zijn eindejaarstoespraak kondigde president Alpha Condé (81) aan dat hij via volksraadpleging een grondwetswijziging  wil invoeren, ondanks de protesten waarbij al zeker twintig doden vielen.

Alpha Condé verklaarde al eerder dat de huidige grondwet uit 2010 “corporatistische belangen dient”. Hij bestempelt de recente protesten als “ingegeven door bepaalde sociopolitieke agitatoren die de sociale rust van het land bedreigen”.

Slechts twee mandaten

De oppositie is ervan overtuigd dat president Alpha Condé, verkozen in 2010 en herkozen in 2015, zich in 2020 opnieuw verkiesbaar zal stellen, hoewel volgens de huidige grondwet slechts twee presidentiële mandaten van vijf jaar mogelijk zijn.

Artikel 40 van de nieuwe grondwet stelt dat de president van de republiek verkozen kan worden voor zes jaar, en dat het presidentsmandaat eenmaal verlengd kan worden.

De tweede termijn van president Condé loopt af in oktober 2020.

Mars van het ultimatum

De oppositie, bestaande uit politieke partijen, burgers en vakbonden, blijft de huidige grondwet verdedigen en verzet zich tegen de verlenging van de ambtstermijn. Op 6 januari werd een vreedzame “mars van het ultimatum” gehouden tegen de grondwetshervorming.

Al voor de zevende keer sinds de start van de protestbeweging midden oktober 2019 kleurden op 13 januari de straten van Conakry rood, op initiatief van het Volksfront ter Verdediging van de Grondwet (FNDC), die politieke oppositie en burgers verenigt.

Een FNDC-militant: “Met de mars van het ultimatum tonen we president Alpha Condé dat we zijn op maat gemaakte grondwet niet willen. We eisen de onvoorwaardelijke vrijlating van de politieke gevangenen. We laten ons ook geen uitgestippelde weg opleggen voor de manifestaties. In het hele land komen mensen op straat komen om te tonen dat ze er genoeg van hebben.”

Steden liggen lam

Al sinds 14 oktober 2019 roept een collectief van politieke partijen en volksvertegenwoordigers op om het presidentiële plan te dwarsbomen. Guinee, een klein land met dertien miljoen inwoners, dat arm is ondanks de belangrijke minerale rijkdommen, is sedertdien het toneel van massamanifestaties die brutaal worden onderdrukt. Ook deze week is de spanning voelbaar in de hoofdstad Conakry, en verschillende steden in het binnenland liggen lam.

De crisis wordt enerzijds veroorzaakt door de grillen van president Condé, die de grondwet wil wijzigen, en anderzijds door de weigering om de akkoorden met de onderwijsvakbonden te respecteren. De scholen blijven dicht. De spanning stijgt sedert de oproep van het Volksfront ter Verdediging van de Grondwet.

De oppositie wil de druk op de president verhogen en roept op tot een algemene mobilisatie om te protesteren tegen dit plan voor een nieuwe grondwet, en klaagt de partijdigheid van de kiescommissie aan. De oppositie zal de volksraadpleging niet alleen boycotten maar ook tegengaan. Manifestaties voor de institutionele gebouwen zijn aangekondigd in het hele land.

Voorbeeld van Soedan

Deze tegenbeweging is geïnspireerd op de gebeurtenissen in Soedan, die hebben geleid tot het vertrek van de voormalige president Omar al-Bashir op 11 april 2019. Door de oproep tot vreedzame massamobilisatie deze week verhevigt het protest.

De regering van Guinee heeft de oppositie gewaarschuwd dat ze streng zal optreden tegen ordeverstoring. Eerdere betogingen zijn gewelddadig onderdrukt door de ordetroepen en hebben midden oktober 2019 geleid tot de dood van een twintigtal burgers en een rijkswachter.

Terwijl het FNDC het vreedzame karakter van zijn protestacties benadrukte in een recent communiqué, beschuldigt de regering een deel van de leiders van de protestbeweging ervan dat ze het land in een chaos dompelen. Bij eerdere gelegenheden heeft de regering ordeverstoring al ingeroepen als argument om hardhandig op te treden tijdens vreedzame betogingen.