Anti-Boeingwet wordt vroege testcase voor Trump

Mogelijk wordt er deze week in het Huis van Afgevaardigden al gestemd over wetgeving die er effectief op neerkomt dat Boeing niet, zoals het plan is, minstens tachtig vliegtuigen kan exporteren naar Iran. De verkoop aan de nationale luchtvaartmaatschappij Iran Air is onderdeel van een deal die in totaal 25 miljard dollar kan opleveren en die werk biedt aan duizenden goed opgeleide werknemers in de VS.

Bill Huizenga, voorzitter van het House Rules Committee, een commissie in het Huis van Afgevaardigden, heeft een prioriteit gemaakt van de kwestie. De nieuwe wet, die is opgesteld in reactie op de mogelijke verkoop aan Iran, zal waarschijnlijk samengevoegd worden met een andere die de Export-Import Bank verbiedt deals met Iran te helpen financieren.

Gebrek aan orders

Bij Boeing in de VS werken 150.000 mensen. De commerciële luchtvaarttak, die het meest van belang is voor de levering aan Iran, telt zo'n 85.000 werknemers. Boeing heeft duizenden werknemers in negen staten, in het bijzonder in de staten Washington en Californië, maar ook in rode staten zoals Alabama, Arizona, Missouri, Oklahoma, South Carolina en Texas. Het hoofdkantoor van Boeing staat in Illinois, waar enkele honderden mensen werken. Dat is een reden waarom de vertrekkende senator Mark Kirk uit Illinois, in het verleden een fervent tegenstander van de nucleaire deal die president Barack Obama sloot met Iran, nooit een standpunt heeft ingenomen over Boeing.

In de afgelopen twaalf maanden ging er vanuit Boeing 50 miljard dollar naar 13.600 toeleverende bedrijven, waar in totaal ongeveer 1,5 miljoen mensen werken. Dus als Trump banen wil behouden en meer banen wil creëren, is steun aan een overeenkomst van deze omvang bij één bedrijf een aantrekkelijke optie. Vooral omdat Boeing in de afgelopen maanden mensen moest ontslaan wegens een gebrek aan nieuwe orders.

Airbus

Trump heeft de nucleaire afspraken met Iran herhaaldelijk veroordeeld in het verleden, en gezinspeeld op terugtrekking of heronderhandeling. In juni, toen Boeing formeel gesprekken aanging met Iran Air, werd Iran in het Republikeinse kamp "de grootste sponsor van terreur in de wereld" genoemd, en de nucleaire deal kreeg het stempel "desastreus."

Maar, zoals John Hudson destijds stelde in Foreign Policy, Trump noemde de nucleaire deal met Iran ook "desastreus" omdat daarmee de sancties werden opgeheven voor de belangrijkste rivaal van Boeing, het Europese Airbus (dat met Iran in gesprek is over een nog grotere levering), terwijl de unilaterale sancties vanuit Washington Boeing verhinderden vliegtuigen te verkopen.

"Ze kopen 118 Airbus-vliegtuigen, geen Boeing-vliegtuigen", klaagde Trump op CNN. "Ze geven al hun geld uit in Europa. Dat is zo oneerlijk en incompetent. Ze krijgen 150 miljard dollar overhandigd, en wij krijgen niets", zei hij, verwijzend naar de vrijkomende bevroren tegoeden van Iran.

Dit was uiteraard nog voordat het ministerie van Financiën Boeing in september de mogelijkheid gaf een overeenkomst aan te gaan met Iran. Sindsdien heeft Trump zich, net als Kirk, zich niet meer duidelijk uitgelaten over de mogelijke order van Iran aan Boeing. Wel toonde hij zich nog steeds tegen het nucleaire akkoord met Iran.

Handel en immigratie

De wetgeving die Boeing verhindert zaken te doen met Iran, zal waarschijnlijk eenvoudig passeren in het Huis van Afgevaardigden, als er deze week gestemd wordt. Maar het is nog niet duidelijk hoe de Senaat zal reageren. Sommige senators van de Republikeinse partij zullen dan enige sturing verwachten van Trump.

Een grote vraag is ook hoe het bedrijfsleven zal reageren. De meeste grote bedrijven in de VS delen de mening van Trump dat ze, in vergelijking tot de buitenlandse concurrentie, te weinig voordeel hebben van de toenadering tot Iran die onder Obama in gang is gezet. Nu Trump volgend jaar Obama zal opvolgen in het Witte Huis, is de belangrijkste uitdaging voor het bedrijfsleven hem over te halen zijn standpunten ten aanzien van handel en immigratie te matigen, twee onderwerpen die zakelijk gezien veel belangrijker zijn dan Iran.

Desondanks kan de overeenkomst van Boeing met Iran een belangrijke precedentwerking hebben voor Amerikaanse multinationals. Als Trump Boeing steunt, in overeenstemming met zijn belofte om banen te creëren en de economie te laten groeien, zou dat niet alleen een impuls betekenen voor bedrijven die Iran zien als een grote, onaangeboorde markt. Het zou ook een steun in de rug zijn voor de strijd die de bedrijven al lange tijd voeren tegen unilaterale economische sancties door het Amerikaans Congres. Als Boeing wint, kunnen andere bedrijven daar ook veel bij winnen.

Navo

Trump krijgt dus met Iran een belangrijke kwestie voor zijn kiezen. Kiest hij de kant van het Amerikaanse bedrijfsleven en de werknemers, of luistert hij naar de haviken in zijn achterban die beweren dat met de Boeing-vliegtuigen terroristen vervoerd kunnen worden, maar wier werkelijke agenda het ondermijnen van de nucleaire afspraken met Iran is? Als de laatsten hun zin krijgen, bestaat het risico dat de afstand groeit met de Navo-bondgenoten, en groeit ook het risico op een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten.