Gevluchte Eritrese journalisten werken verder vanuit Ethiopië

De Eritrese journalist Estifo (wil enkel met zijn voornaam genoemd worden), moest zeven jaar sparen om voldoende geld bijeen te krijgen voor een fixer die hem samen met zijn familie van hoofdstad Asmara naar de grensovergang met Ethiopië kon brengen. Ze gingen te voet verder de grens over, rechtstreeks naar de Ethiopische autoriteiten waar ze een asielaanvraag indienden.

Moeilijk leven in Europa

Estifo is vandaag een van de Eritreeërs die in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba wonen. Hij werkt er voor een magazine dat zich richt tot Eritreeërs in Ethiopië. Het wordt in alle vluchtelingenkampen in het land verspreid en waarschuwt onder meer voor de riskante reis via Libië en de Middellandse Zee naar Europa.

"Het magazine bespreekt de risico's van migratie en de moeilijke realiteit van een leven in Europa", zegt Estifo. "Eens je in Europa bent, kan je niet meer terugkeren omdat de dingen te hard veranderd zijn. In Addis is de levensstijl veel meer vergelijkbaar met die in Eritrea, wat het gemakkelijker maakt om op een dag terug te keren."

Sinds het bewind van voormalig premier Meles Zenawi heeft Ethiopië een opendeurbeleid voor vluchtelingen. Het aantal vluchtelingen in Ethiopië wordt geschat op 700.000, het grootste aantal in een Afrikaans land.

Het opendeurbeleid gaat zelfs zover tot het accepteren van vluchtelingen uit een land dat wordt gezien als de aartsvijand, toch sinds de twee jaar durende oorlog tussen Ethiopië en Eritrea. Die eindigde weliswaar in het jaar 2000, maar liet een hele hoop onopgeloste aangelegenheden en een wederzijdse antipathie na.

Censuur

Onder de gevluchte Eritreeërs zijn verscheidene journalisten en dat is niet verwonderlijk. Volgens het Comité ter Bescherming van Journalisten is Eritrea het meest gecensureerde land ter wereld en het Afrikaanse land met het hoogste aantal journalisten in de gevangenis.

De heksenjacht van de overheid op de Eritrese media begon in 2001, volgens sommigen handig gebruik makend van het vacuüm dat was ontstaan door de naweeën van 9/11.

"Private nieuwskanalen werden gesloten en verschillende van mijn collega's werden gearresteerd", zegt Estifo die op aanraden van een vriend officieel aan de slag was als sportjournalist en zo de aandacht van zichzelf kon afleiden.

Zijn collega Beyene herinnert zich de arrestatie van veertig journalisten in 2009 op verdenking van het lekken van nieuws over Eritrea aan buitenlandse media.

"Je had geen rechten als journalist. Het was zelfs riskant om te werken voor de staatstelevisie", zegt Beyene. "Als je iets deed dat hen niet aanstond, werd de politie gebeld."

Internet

De arrestaties gebeurden soms in de ontspanningsruimte waar journalisten thee kwamen drinken. "Ze wilden vooral dat zoveel mogelijk mensen getuige waren, om angst te zaaien."

Uit angst voor het overslaan van de Arabische Lente naar Eritrea, schrapte het land de plannen voor de installatie van mobiel internet voor zijn burgers in 2011. Zo werd het nog moeilijker om aan onafhankelijke informatie te geraken.

Internet is beschikbaar maar enkel via een zeer trage verbinding. Het resultaat is dat slechts één procent van de Eritrese bevolking online is. Volgens cijfers van de Verenigde Naties heeft Eritrea ook het laagste aantal gebruikers van mobiele telefonie. Slechts 5,6 procent van de bevolking beschikt over zo'n toestel.

Gehoord worden

Het magazine waarvoor Estifo werkt heet Tsilal, het lokale dialect voor paraplu en toepasselijk gekozen voor het medium van vluchtelingen die 'onder de paraplu' van een ander land bescherming krijgen.

De productiekosten van het tijdschrift worden betaald door de Noorse Vluchtelingenraad. Elke twee maanden verschijnt er een nummer op drieduizend exemplaren, waarvan er zeshonderd naar vluchtelingenkampen gaan. Elk van de zeven journalisten die aan het tijdschrift werken, krijgt een vergoeding 750 Ethiopische birr (30 euro) per maand.

"Het is niet veel geld maar we moeten dit doen om gehoord te worden", zegt Estifo die eraan toevoegt hoe belangrijk hij het vindt om de echte realiteit van een leven in Europa te laten zien, in vergelijking tot de meer glamoureuze versie die onder jonge Eritreeërs circuleert op de sociale media.

Het magazine brengt ook hoopvolle reportages over Eritrese kunstenaars en ondernemers. Artikels over politiek en religie worden vermeden, in eerste instantie om zichzelf en de Noorse sponsor niet in een moeilijke positie te brengen.

"Op dit moment focussen we vooral op de lichtere onderwerpen, maar we willen daarin groeien omdat we voelen dat het belangrijk is", zegt Estifo. Ook hier zijn de beperkte budgetten een probleem. De redacteurs hebben geen geld om bijvoorbeeld naar vluchtelingenkampen te trekken en daar met andere Eritreeërs te praten. De drie grootste kampen zijn May Aini, Adi Harush en Hitsats. Ze bevinden zich allemaal in het noorden van de Ethiopië, dicht bij de grens van Eritrea en Soedan, honderden kilometers verwijderd van Addis Abeba.

Een kantoor hebben de journalisten van Tsilal niet. Het hele magazine wordt gemaakt op laptops in koffiehuizen met Italiaans klinkende namen. Maar ondanks dat, kan Addis het leven in Eritrea en al wie ze moesten achterlaten niet vervangen, zegt Yonathon, een van de redacteurs.

"Vertrekken uit Eritrea is een eerste manier om te protesteren tegen de regering", zegt Estifo. "Nu we in Ethiopië zijn, moeten wij Eritreeërs nadenken over de manieren waarop we kunnen bereiken om misschien ooit vrij te zijn."